Sivil Mimari Miras Kültür Varlıklarının Korunması İçin Bir Model Önerisi: Kütahya Örneği

Abstract

Bu çalışmada, Türkiye’deki sivil mimari örneklerinin koruma sorunları, Dünya’da ve Türkiye’de mimari mirası koruma düşüncesinin gelişimi ve koruma alanındaki ulusal ve uluslararası uygulamalar incelenerek, sivil mimari mirasın korunması için Türkiye’ye özgü yeni bir koruma modeli kurgusu oluşturulmaya çalışılmıştır.Türkiye’de muhtelif nedenlerden dolayı yok olma tehlikesi altında bulunan, bakımsızlık ve terk edilmişlikten kullanılamaz hale gelen, acil bakım ve onarım ihtiyacı olan, çoğunluğu özel mülkiyetteki sivil mimari örneği (SMÖ) yapıların, kentlerin; kimliğine, ekonomisine, sosyal yaşantısına, kültürel imgelerine, estetik değerlerine etkisini ve katkısını arttırarak gelecek nesillere aktarılabilmesi, koruma ilkelerine uygun sürdürülebilir bir koruma yaklaşımıyla fiziki durumlarının iyileştirilebilmesi amacıyla kurgulanan yeni koruma modeli ile hali hazırda mer’i mevzuat çerçevesinde yürütülen uygulamalar karşılaştırılarak tartışılmıştır.Tezin örnek çalışma alanı olarak Kütahya ili seçilmiş ve bu bağlamda kentin, merkez ilçe sınırları içinde yer alan 16 mahallede kentsel sit alanları içinde ve dışındaki sivil mimari örneği yapılar incelenmiş, koruma sorunları gerek yazılı bilgi, belge ve envanter araştırmaları gerekse sahada yapılan inceleme ve görüşmelerle saptanmaya çalışılmıştır. Mer’i mevzuat çerçevesinde uygulanan yapı ile önerilen model üzerinden değerlendirmeler yapılmış, yeni modelin kentin sivil mimari mirasının korunması yönünde sağlayacağı katkılar irdelenmiştir.Tezin içeriği, temelinde kavramsal ile örnek çalışma alanı hakkındaki literatür araştırmaları, arşiv araştırmaları, yasal çerçevenin taslak çalışmaları, çalışma alanının saha araştırmaları ve sonuçları, istatiksel ve içeriksel analizleri, yeni maddi kaynaklarla desteklenen örgütsel yapı kurgusuyla oluşturulan “yeni model” ile koruma süreçlerinin incelenmesi ve değerlendirilmesi için hazırlanmış detaylı örnek yapılardan oluşmaktadır.

In this study, a new conservation model is proposed for the protection of civil architectural heritage specific to Turkey. Towards this target, the current problems of conservation of civil architectural heritage in Turkey, the progress of the idea of conservation of the architectural heritage in the world and in Turkey, and national and international practices in the field of conservation of architectural heritage are investigated.Examples of mostly privately owned civil architectural heritage, which are in need of urgent maintenance and repair, and become unusable due to lack of attention and abandonment, are studied towards improving their physical conditions through the proposed conservation model, which is sustainable and respects general principles of protection, in a comparative manner considering the applications executed under the framework of the current legislation. While studying the conservation of examples of civil architectural heritage through the proposed model, the contribution of these buildings to the identity, economy, social life, cultural images and aesthetic values is taken into account.The province of Kütahya is chosen as the sample study area of the thesis. Accordingly, examples of civil architecture in and outside the urban protected areas in 16 neighborhoods within the borders of the city's central district are examined and the conservation problems are sorted out. During the investigations, field examinations and personal interviews are conducted within the thesis study area, as well as execution of an extensive survey on written documents and inventories. Then, comparative evaluations are made on the approach implemented within the framework of the current legislation and the proposed model. Finally, the potential contributions of the new model to the conservation of the civil architectural heritage of the city are discussed. The content of the thesis is based on literature research on conceptual issues and case studies, archival research, studies for drafting the legal framework, field survey and its outcomes, statistical and contextual analyzes, examination and evaluation of the "new model" and conservation processes on sample structures, which are formed by a new organizational pattern supported by new financial resources.