Kanaatkâr Yetinmezlik: Girişimcilerin Yokluktan Gelerek Servete Erişme Sürecinin Paradoksal Mekanizması

Abstract

Girişimciler, iş hayatının zorluklarına karşı dirençli kaldıkları müddetçe ekonomik kalkınmaya, istihdam artışına ve sosyal hareketliliğe ciddi bir katkı vermektedir. Girişimcilerin, erken yaşlardan itibaren karşılaştıkları çeşitli zorluklarla mücadele ederek iş hayatı için de dirençlilik kazandıkları düşünülmekle beraber, girişimci dirençliliğini geliştiren üretici mekanizma henüz keşfedilmemiştir. Akışı icabı başkahramanın çok sayıda zorluğu yenmesini gerektiren kadim olay örgüsü ‘yokluktan servete’nin girişimcilik bağlamındaki tezahürleri, bu mekanizmayı tespit etmeyi kolaylaştıracak zenginlikte anlatılar içeren vakalardır. Bu çalışmada da yokluktan gelerek kurdukları büyük şirketler aracılığıyla eriştikleri serveti koruyabilen birden çok girişimcinin hayatları karşılaştırmalı olarak irdelenmektedir. Bu çoklu vaka analizini yürütmek üzere, ilgili olay örgüsüyle uyumlu olan olumlu sapma örneklem yaklaşımı benimsenerek Vitali Hakko, İdris Yamantürk ve Ataman Özbay örneklerine odaklanılmıştır. Bu üç girişimcinin hayatları, soyutlamacı anlatı paradigması izlenerek öz yaşam öyküleri ve ikincil kaynaklar üzerinden sistematik olarak incelenmiştir. Bu inceleme, girişimcilerin yokluktan servete olay örgüsünü kanaatkâr yetinmezlik olarak tanımlanan paradoksal bir mekanizma aracılığıyla yeniden ürettiğini açığa çıkarmaktadır. Bu mekanizmanın kanaatkârlık boyutunu travma hafızası, kısıtlılık bilinci ve gönüllü öz kısıtlama oluşturmaktayken, yetinmezlik boyutunu ise travmayı vurgulama, çalışma aşkı, zorluğa yakınlaşma ve ulu hedefler meydana getirmektedir. İç içe geçmiş bu üretici mekanizmanın idraki, girişimcilerin iş hayatının zorluklarına daha etkili bir biçimde hazırlanmasını ve dünyaya olumlu bir katkı yapacak biçimde kendilerini gerçekleştirmelerini sağlayacaktır.

Entrepreneurs substantially increase job growth, social mobility, and economic development. Yet, many potential entrepreneurs never start a business due to the fear of failure and the perceived difficulties. Entrepreneurs may unleash their potential and contribute to their societies if we better understand how and when entrepreneurial resilience develops. I examine how three entrepreneurs reproduced the rags-to-riches plot, a revelatory plot for entrepreneurial resilience when the protagonists are businesspeople, over their life courses. I use the positive deviance sampling strategy, and select Vitali Hakko, İdris Yamantürk, and Ataman Özbay to conduct a multiple case study to address this research question. I follow the abstractionist narrative paradigm to analyze these entrepreneurs’ autobiographies and archival data, and offer an actor-centered and analytically generalizable theoretical framework. According to this analysis, the generating mechanism ‘chasing and stretching’ enables entrepreneurs to reproduce the rags-to-riches plot without walking down a dark path. While trauma memories, awareness of limitations and voluntary self- restriction constitute the aggregate dimension ‘stretching’, emphasizing trauma, love of work, embracing difficulties, and setting grand goals shape the other aggregate dimension ‘chasing’. The interwoven mechanism ‘chasing and stretching’ helps entrepreneurs to improve their own and the world’s living conditions while embracing strong work ethics.