Psikoterapistlerde Tükenmişliğin, Psikolojik Sağlamlık, Stresle Başa Çıkma Mekanizması, Kontrol Odağı ve Kişilik Eğilimleri ile İlişkisi

Abstract

Bu araştırmada, psikoterapistlerde tükenmişlik ile psikolojik sağlamlık, stresle başa çıkma mekanizmaları, kontrol odağı ve kişilik eğilimleri arasındaki ilişkiler ve ilgili değişkenlerin psikoterapistlerin tükenmişliği üzerindeki yordayıcı gücü incelenmiştir. Araştırmaya 23-59 yaş arasında toplam 279 psikoterapist katılmıştır. Analiz sonuçlarına göre, tükenmişliğin duygusal tükenme ve duyarsızlaşma boyutları; psikolojik sağlamlık, olumlu baş etme mekanizmaları -kendine yardım, yaklaşım ve uyum sağlama-, dışadönüklük, duygusal denge, uyumluluk, sorumluluk eğilimleri ile negatif; olumsuz baş etme mekanizmaları -sakınma-kaçınma ve kendine ceza- ve dış kontrol odaklılık ile ise anlamlı pozitif korelasyon göstermiştir Duygusal tükenme ve duyarsızlaşma ile değişime açıklık eğilimi arasında ise anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Tükenmişliğin kişisel başarı boyutu ile ise psikolojik sağlamlık, olumlu baş etme mekanizmaları -kendine yardım, yaklaşım ve uyum sağlama-, dışadönüklük, duygusal denge, uyumluluk, sorumluluk ve değişime açıklık eğilimleri arasında pozitif; olumsuz baş etme mekanizmaları -sakınma-kaçınma ve kendine ceza- ve dış kontrol odaklılık arasında da anlamlı negatif ilişki bulunduğu tespit edilmiştir Araştırma bulguları ayrıca, duygusal tükenmenin, duygusal denge eğilimi ile başa çıkma mekanizmalarından kendine ceza ve kendine yardım; duyarsızlaşmanın, duygusal denge, psikolojik sağlamlık, kendine yardım ve dış kontrol odaklılık, kişisel başarının da dışadönüklük, uyumluluk ve deneyime açıklık eğilimleri ile psikolojik sağlamlık, yaklaşım baş etme mekanizması ve kontrol odağı tarafından anlamlı olarak yordandığını ortaya koymuştur. Bunun yanı sıra, psikoterapistlerin tükenmişliği; deneyim süresi, gelir, yaş ve medeni durum gibi sosyo-demografik değişkenler kapsamında da incelenmiştir. Elde edilen sonuçlar, literatür bulgular çerçevesinde tartışılmış ve gelecek çalışmalar için önerilerde bulunulmuştur.

In the present study, the relationship of burnout in psychotherapists with resilience, coping mechanism, locus of control and personality tendencies, and the predictive power of those mentioned variables on burnout were examined. 279 psychotherapists between the ages of 23-59 participated in the study. The results revealed that emotional exhaustion and depersonalization dimensions of burnout were negatively correlated with psychological resilience, positive coping mechanisms-self-help, approach and accommodation- extraversion, emotional stability, conscientiousness and agreeableness tendencies whereas they both showed positive correlations with external locus of control and negative coping mechanisms- avoidance and self-punishment. However, there was not a significant relationship between openness to experience tendency and both emotional exhaustion and depersonalization. Furthermore, result yieled a significantly positive correlation between personal accomplishment dimension of burnout and psychological resilience, positive coping mechanisms- self-help , approach and accommodation-, extraversion, emotional stability, agreeableness, conscientiousness and openness to experience tendencies wheress signifaicant negative relationships were found between personal accomplishment and external locus of control and negative coping mechanisms- avoidance and self-punishment-. Moreover, the results showed that emotional stability tendency, self-punishment and self-help coping mechanisms significantly predicted emotional exhaustion; whereas emotional stability, psychological resilience, self-help coping mechanism and external locus of control were found out to be significant predictors of depersonalization. Regarding the predictive relations of personal accomplishment, extraversion, agreeableness, openness to experience tendencies, psychological resilience, approach coping mechanism and locus of control were identified as significant predictors. Furthermore, psychotherapis’ burnout was explored in terms of socio-demographic features; such as income, age and marital status. The results were also discussed within the framework of the previous literaure findings suggestions were made for future studies.