Hızırnâme” ve “Hızırla Kırk Saat”te Hızır İmgesi

Abstract

Geçmişten bugüne bakıldığında genellikle bireysel tecrübelerin üzerine kurulan Hızır anlatıları toplumun ilgisini her dönemde çekmiş, böylelikle de Hızır imgesi gerek sözlü gerekse yazılı anlatı geleneğimizde önemini daima korumuştur. Öyle ki Hızır, Klasik Türk şiirinden Modern Türk şiirine kadar hemen her dönemde karşılaşılan bir imge olmuştur. Hızır’ın Türk edebiyatındaki yolculuğuna dair yapılacak bir okuma, Türk şiirinde ve bu şiiri meydana getiren duygu ve düşünce dünyasındaki değişimeleri/değişmeyenleri anlama yolunda somut bir örneklik oluşturacaktır. Bu bağlamda elinizdeki çalışmada imge kavramının izahı ve imgenin kaynaklarının tespitinden sonra Hızır imgesinin edebiyatımızdaki yeri örnek metinler üzerinden aktarılmıştır. Klasik dönemin önemli eserlerinden, 15. yüzyılda Muhyiddin Çelebi tarafından kaleme alınan Hızırnâme ile 20. yüzyılda Sezai Karakoç’un kaleme aldığı Hızırla Kırk Saat’te Hızır imgesinin özellikleri, eserlerin kurgusal yapıları, eserlerde Hızır’ın rolü, değişen ve benzeşen Hızır telakkileri, konu edilen ortak zatlar ve yerler, değinilen toplumsal meseleler incelenmiştir.

From the past to the present, the Khidr narratives, which are generally built on individual experiences, have attracted society's attention in every period. Thus the image of Khidr has always preserved its importance in our oral and written narrative tradition. So that Hızır has been an image encountered in almost every period, from Classical to Modern Turkish poetry. A reading about Hızır's journey in Turkish literature will set a concrete example in understanding the changes/unchanging things in Turkish poetry and the world of emotions and thoughts that make up this poem. In this context, after explaining the image's concept and determining the sources of the image in your study, the place of the image of Hızır in our literature is conveyed through sample texts. Among the essential works of the classical period, Hızırnâme written by Muhyiddin Çelebi in the 15th century and Hızırla Forty Hours by Sezai Karakoç in the 20th century, the characteristics of the image of Hızır, the fictional structures of the works, the role of Hızır in pieces, the changing and similar Hızır conceptions, the subject matter. The same persons and places mentioned and the social issues mentioned were examined.