Klasik Türk Şiirinde Sevgiliye Öykünme ve Bunun Sonuçları (15 ve 16. Yüzyıl Divanları)

Abstract

Aşk ve muhabbetin hâkim olduğu Klasik Türk şiirinde sevgilinin eşsizliği ve benzersizliği temel husustur. Klasik Türk şairinin bu durumda sergilediği tutum ve sevgiliye öykünen varlığa karşı verdiği tepkiler önemli bir konudur. Dolayısıyla bu konunun anlaşılması açısından bir çalışma yapılması gerekli görülmüştür. Bu çalışma için “öykünme” ve “benzeme” kelimelerinin geçtiği beyitlerin sevgiliye öykünme ve benzeme anlamında kullanılmış olanları alıntılanmış, bu durumda şairlerin verdiği tepkiler şiirler üzerinden tek tek incelenmiştir. Çalışmamız üç bölüme ayrılmakta olup birinci bölümde sevgiliye öykünmenin cezaları, ikinci bölümde sevgiliye öykünmenin ödülleri, üçüncü bölümde ise sevgiliye öykünmeyi layık görmeme konusu işlenmiştir. Her bölümde sevgiliye öykünen unsurlar kategorize edilmiş ve ayrı kategorilerde alt başlıklarda incelenmiştir. Öncelikle sevgiliye öykünen unsurların Klasik Türk şiirinde nelere teşbih edildiği çeşitli kaynaklar ışığında açıklanmış, daha sonra bu hususta alıntılanan beyitler üzerinden incelemeler yapılmış; sevgiliye öykünen unsurun sevgilinin güzellik unsurlarına öykündüğünde birinci bölümde aldığı cezaların ikinci bölümde aldığı ödüllerin çeşitleri incelenmiştir. Son bölümde ise sevgiliye öykünen unsurların buna layık görülmemesinin sebepleri yine şiirler incelenerek açıklanmıştır.

In Classical Turkish poetry, where love and affection dominate, the uniqueness and uniqueness of the lover is the main issue. The attitude of the classical Turkish poet in this situation and his reactions to the being that imitates the lover is an important issue. Therefore, it was deemed necessary to conduct a study in order to understand this issue. For this study, the couplets in which the words "emulation" and "resemblance" are used in the sense of imitation and resemblance to the lover were quoted, in this case, the reactions of the poets were examined one by one through the poems. Our study is divided into three parts and in the first part, the punishments of imitating the lover, in the second part the rewards of imitating the lover, and in the third part, the subject of not deeming imitation to the lover worthy is discussed. In each section, the elements that emulate the lover were categorized and examined in separate categories under sub-headings. First of all, it was explained in the light of various sources what the elements imitating the lover are associated with in Classical Turkish poetry, and then analyzes were made on the couplets quoted in this regard; When the element emulating the lover emulates the beauty elements of the lover, the punishments received in the first part and the types of awards received in the second part were examined. In the last part, the reasons why the elements that emulate the lover are not deemed worthy are explained by examining the poems again.