23. “O Dehâ Öyle Toplamış ki Bizi”: Yahya Kemâl’in “Itrî” Şiirinde Musiki ve Kimlik Bağlamında Kültürel Estetik Anlayışı

Abstract

Mûsikî, dil ve din gibi kültürel bir kimlik göstergesidir. Nasıl ki her milletin kendini ifade etmede kullandığı bir dili, kültürüne kaynaklık eden bir dini varsa, duygu ve düşüncelerini, duygusal kimliğini ses dünyası içinde biçimlendiren bir de müziği vardır. Bu ortak zevk ve melodiler dünyası, milli yapıyı kuvvetlendiren ve milli bütünleşmede rolü olan önemli dayanaklardandır. Mûsikî bu yönüyle toplumların kültürel estetik anlayışını şekillendirmede önemli bir yere sahiptir. “Itrî” şiiri Yahyâ Kemal’in 'dost ufku’nu kuşatan seçkin adlardan biridir. Itrî, Yahyâ Kemal’in sadece mûsikî ya da sanat düşüncesiyle ilgili olarak değil, aynı zamanda uygarlık kavrayışı ile de yakından ilgili bir ‘sembol ad’ olarak da okunabilir. Bir başka deyişle Yahyâ Kemal’in Itrî’si hem kişilik hem Itrî metni açısından bağlandığı idealin ses ve nağme şekliyle canlanmış halidir. Şiirinde Itrî’yi bir deha olarak tanımlayan Yahya Kemal, bu dâhiliğin kuşatıcılık ve toplayıcılık özelliğinden kaynaklandığına vurgu yapmıştır. Öyleyse bu toplama hasleti, hangi değerler üzerinde gerçekleşmiştir? Bir musikişinas olan Itrî’nin şahsında Yahya Kemal, Müslüman-Türk milletinin harcını yapan kültürel estetik değerlere dikkat çekerken Yahya Kemal’in kendisi de Itrî gibi bir misyon üstlenmekte midir? Bu anlamda Itrî’nin sesle gerçekleştirdiğini Yahya Kemal, sözle mi vücuda getirmektedir? Çalışmamızın amacı Yahya Kemal’in Itrî başlıklı şiirinde, Batılılaşmanın bir devlet politikası olarak yaşatıldığı erken dönem Cumhuriyet yıllarında Itrî ve onun şahsında toplanan kültürel estetik değerlerin yeniden üretilerek bu sayede kültürel hafızanın hangi yollarla diri tutulabileceğine, bu bağlamda Yahya Kemal’in bir sanatçı olarak nasıl bir hassasiyet içinde olduğuna dikkat çekmektir.

“He Gathered Us So Much”: The Understanding of Cultural Aesthetics in the Context of Music and Identity in Yahya Kemal's "Itrî" Poem Music is an indicator of cultural identity like language and religion. Just as every nation has a language that it uses to express itself and a religion that is the source of its culture, there is also music that shapes its feelings, thoughts and emotional identity within the world of sound. This world of common tastes and melodies is one of the important pillars that strengthen the national structure and play a role in national integration. With this aspect, music has an important place in shaping the cultural aesthetic understanding of societies. The poem "Itrî" is one of the distinguished names that encompasses Yahyâ Kemal's "friendly horizon". Itrî can be read as a 'symbolic name' that is closely related not only to Yahyâ Kemal's musical or artistic thought, but also to his understanding of civilization. In other words, Yahyâ Kemal's Itrî is the revival of the ideal to which he is attached in terms of both personality and Itrî text, in terms of sound and tune. Yahya Kemal, who defines Itrî as a genius in his poem, emphasized that this genius stems from his encompassing and gathering features. So, on which values did this addition feature occur? While Yahya Kemal draws attention to the cultural and aesthetic values that make the mortar of the Muslim-Turkish nation in the person of Itrî, who is a musician, does Yahya Kemal himself undertake a mission like Itrî? In this sense, does Yahya Kemal verbalize what Itrî realizes with voice? The aim of our study is in Yahya Kemal's poem titled Itrî, in which ways cultural memory can be kept alive by reproducing Itrî and the cultural aesthetic values collected in his person in the early Republican years when Westernization was kept alive as a state policy, and in this context, how Yahya Kemal as an artist It is worth noting that it is sensitive.