Modern Sonrası Mimarlıklara İlk Adım: Robert Venturi ve Aldo Rossi’nin Mimarlıklarının Kıyaslanması

Abstract

Bu çalışma, mimarlıkta modern sonrasına dair ilk kuramsal çalışmaların, felsefi, sosyolojik, politik, ekonomik ve kültürel zeminlerden hareketle incelenmesini ve karşılaştırılmasını içermektedir. II. Dünya Savaşı sonrası Avrupa ve Amerika'nın geçirdiği dönüşümler neticesinde, politikaya karşı kültürün ikincil bir meseleye dönüştüğü bir bağlamda bir kültür alanı olarak mimarlık da politik bir mesele haline gelmiştir. Avrupa'nın savaş sonrasında politik ve ekonomik bağlamda bir çöküş yaşaması, buna karşılık Amerika'nın yükselişi bu iki kıtayı birbirine karşı bir konuma getirmiş ve her alanda kıyasıya bir mücadele başlamıştır. Amerika, kazandığı askeri üstünlüğü politik bir üstünlüğe dönüştürmek için kültür alanında uluslararası bağlamda birçok atılım yapmış, buna karşın Avrupa da ulusalcı düşünceyle savunmaya geçmiştir. Ne var ki bütün bu karşılaşmalar, politik ve ekonomik mücadeleler 1968 olayları ile sonuçlanmıştır. Bu olaylara sebep olan göstergeler, kültür ve sanat bağlamını da harekete geçirmiştir. Avrupa'da Marksizmin sanatla hayatı birleştirme arzusu ile Amerika'da popüler kültür ve Pop Art'ın doğuşu mimarlık bağlamını da şekillendirmiştir. Bu noktada, Amerika'da Robert Venturi ve Avrupa'da Aldo Rossi, 1966 yılında modern mimarlığı eleştiren ve tarih, toplum, şehir gibi konulara eğilen birer kitap yayınlamışlardır. Böylece mimarlıkta modern sonrası olarak tanımlanabilecek postmodern mimarlık ortaya çıkmıştır. Fakat belirtmek gerekir ki her ne kadar “postmodern mimarlık” adıyla bir üsluplaştırma ve dönemleştirme üzerinden yeni bir kategori doğduysa da 1950 sonrasındaki teorik veya pratik çalışmaların bir bütünlük göstermediği aksine oldukça farklı ve kimi noktalarda çelişkili özellikler taşıdığı anlaşılmıştır. Yine de postmodernizmin çelişkili yapısı içinde bu birbirinden farklı hatta çelişkili sayılabilecek teorik ve pratik mimari çalışmaların yer alabileceği ancak bir üslup oluşturmadığı söylenebilir. Bu bağlamda karşılaştırma için seçilmiş olan Robert Venturi ve Aldo Rossi'nin çalışmaları detaylıca incelenmiş, ortaya koydukları kavramsallaştırmalar açıklanmış ve mimari pratikleri betimlenmiştir. Bu açıklamalar ve betimlemeler sonrasında, kuramsal fikirleri mimari pratiklerine bağlı olarak karşılaştırılmıştır. Sonuçta bu fikirlerin temaları aynı görünse de içerikleri bakımından hiçbir ortaklık veya benzerlik taşımadığı anlaşılmıştır.

This study includes the examination and comparison of the first theoretical studies on post-modern architecture in architecture, based on philosophical, sociological, political, economic and cultural grounds. Following transformations of Europe and America after World War II, architecture as a field of culture has become a political issue, in a context where culture versus politics has become a secondary issue. Political and economic collapse of Europe after the war and rise of America put these two continents in opposition and a fierce struggle began in every field. America has made many international breakthroughs in the field of culture to transform the military superiority it has gained into a political superiority, while Europe took defense with nationalist thought. However, these encounters, political and economic struggles resulted in 1968 events. Indicators that caused these events also activated the context of culture and art. Marxist desire of Europe to combine art and life and the birth of popular culture and Pop Art in America also shaped the context of architecture. At this point, Robert Venturi in America and Aldo Rossi in Europe published books in 1966 criticizing modern architecture and focusing on subjects including history, society, city. Thus, postmodern architecture emerged. Although a new category was born through stylization and periodization called “postmodern architecture” theoretical or practical studies after 1950 didn’t show unity, instead they were contradictory. However, within the contradictory structure of postmodernism, these conflictive theoretical and practical architectural works don’t constitute a style. In this context, works of Robert Venturi and Aldo Rossi, were examined and compared in detail, their conceptualizations and architectural practices were explained. After these explanations and descriptions, their theoretical ideas were compared depending on their architectural practices. Consequently, it’s understood that although the themes of these ideas seem same, they have no commonality or similarity in terms of their content.