Gaslighting Olgusunun Sosyodemografik Faktörler ve Kişilik Eğilimleri Bağlamında İncelenmesi

Abstract

Bu çalışmanın temel amacı, romantik ilişkilerde bir duygusal manipülasyon türü olan ‘gaslighting’ ile demografik faktörler ve kişilik özelliklerinin ilişkisini inceleyen çalışmalar hakkında geleneksel bir derleme yapmaktır. Anahtar kelimeler, (gaslighting) AND (personality) AND (‘romantic relations’ OR ‘intimate partnership’); (gaslighting) AND (kişilik) AND (‘romantik ilişkiler’ OR ‘yakın ilişkiler’) olarak belirlenmiş olup, 2000-2023 yılları arasında yayınlanmış araştırmalar “Science Direct”, “Google Scholar”, “Medline”, “PubMed “YÖK Tez Merkezi” ve “Web of Science” veri tabanlarında taranmıştır. Tarama sonucunda, alanyazında gaslighting ile demografik faktörler ve kişilik eğilimleri ile ilişkili araştırma sayısının son derece kısıtlı olduğu görülmüş ve bu derlemeye toplam 15 çalışma dahil edilmiştir. Sosyodemografik özelliklere ilişkin bulgular bir arada incelendiğinde, konuya ilişkin gelecekte daha fazla araştırma yapılması önerilmektedir. Bunun yanı sıra gaslighting uygulayan ve buna maruz kalanların cinsiyetlerinden çok, cinsiyet sterotiplerine toplumsal olarak atfedilen güç eksenli özelliklerin gaslighting uygulama ve buna maruz kalma ile daha yakından ilişkili olabileceği düşünülmüştür. Bahse konu olasılık dolaylı yoldan, ilişkideki güç dengesi-gaslighting ilişkisine dair kısıtlı araştırma bulguları ile de uyumludur. Alanyazında kişilik özellikleri ile gaslighting davranışı arasındaki ilişkiyi inceleyen araştırmaların, Karanlık Üçlü/Dörtlü özelliklerine odaklananlar hariç, birbirlerinden farklı kişilik özelliklerine odaklandığı görülmüştür. Gelecekte genel olarak hem mevcutta kısıtlı sayıda çalışılmış olan hem de henüz çalışılmamış olmakla birlikte gaslighting ile ilişkili olabilecek kişilik özelliklerine odaklanan farklı araştırmaların yapılmasının, kişilik eğilimleri-gaslighting ilişkisine dair daha kesin bir resim sunulmasını sağlamak açısından faydalı olacağı düşünülmüştür.

The main purpose of this study is to make a traditional review of studies examining the relationship between 'gaslighting', a type of emotional manipulation in romantic relationships, and demographic factors and personality traits. Key words were determined as (gaslighting) AND (personality) AND (‘romantic relations’ OR ‘intimate partnership’); (gaslighting) AND (kişilik) AND ('romantik ilişkiler OR 'yakın ilişkiler) and research published between 20002023 were scaned in “Science Direct”, “Google Scholar”, “Medline”, “PubMed “YÖK Thesis Center” and “Web of Science” databases. As a result of the scanning, it was seen that the number of studies related to gaslighting and demographic factors and personality tendencies in the literature was extremely limited and a total of 15 studies were included in this review. With respect to the findings regarding sociodemographic characteristics, it was recommended that more research is needed to be conducted on this topic in the future. Furthermore, it was thought that the power-based characteristics socially attributed to gender stereotypes might be more closely related to both the perpetration and victimization of gaslighting rather than the actual gender of perpetrators and victims. This possibility was indirectly compatible with the limited research findings on the relationship between power balance and gaslighting in the relationship. Moreover, ıt was observed that studies in the literature examining the relationship between personality traits and gaslighting behavior focused on different personality traits, except the ones explored the Dark Triad/Tetrad features. It was thought that it would be beneficial to conduct different studies in the future, focusing on personality traits that were explored in the mentioned limited number of studies and those that have not yet been studied but may be related to gaslighting, in order to provide a more precise picture of the personality tendencies-gaslighting relationship.