Medine-i Urfa Şer'iyye Sicillerine (204, 205, 218, 225 No’lu) Göre Urfa Kazası’nda Vakıflar 1845-1899

Abstract

Urfa, Fırat Nehri’nin doğusunda ve Mezopotamya topraklarının içinde yer almış tarihî bir şehirdir. Osmanlı Devleti’nin en önemli tarihî kaynaklarından biri de Şer’iyye Sicilleri’dir. Şer’iyye Sicilleri, Osmanlı mahkemelerine gelen davaların tutulmuş olan kayıtlarıdır. Bunlar hem tarihsel, hem hukuksal, hem de sosyolojik olarak önem arz etmekte ve o döneme ışık tutmaktadır. XIX. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nda başlayan Batılılaşma ve Tanzimat Dönemi’ndeki yenilikler sonucunda, Kadı’ların yetkileri kısıtlanmıştır. 1845-1899 yılları arasında Urfa’daki vakıfların durumu 204, 205, 218 ve 225 numaralı Urfa Şer’iyye Sicilleri’ne dayalı olarak incelenmiştir. Üzerinde çalışılan Urfa Şer’iyye Sicilleri, vakıflarla ilgili önemli belgelerden meydana gelmektedir. Uygarlığın önemli bir bileşeni olan vakıflar, Osmanlı ülkesinin köklü kurumlarından biri olma özelliğiyle toplumun sosyal, ekonomik, politik ve kültürel alanlarında önemli bir rol oynamıştır. Bu çalışma, Urfa’daki vakıfların tarihine küçük de olsa bir katkı sağlamayı amaçlamıştır.