Hz. Yusuf ve Bijen Minyatürlerine ‘Kuyu Metaforu’ Açısından Bir Bakış

Abstract

İslam minyatürleri içerisinde Hz. Yusuf ile ilgili minyatürlerin oldukça geniş yer tuttuğu görülmektedir. Bu minyatürlere Yûsuf u Züleyhâ, Heft Evreng, Kısasü’l Enbiyâ, Gülistan, Bostan, Mecmaü’t-Tevârih, Hadikatü’s-Süedâ gibi elyazması eserlerin nüshalarında sıklıkla rastlanmaktadır. Söz konusu minyatürlerin konu yelpazesindeki çeşitlilik dikkati çekmektedir. Öyle ki Hz. Yusuf’un ‘ahsenü’l-kasas’ adı verilen hayat hikâyesinin en çarpıcı kesitleri adeta tüm ayrıntılarıyla minyatürlerde tasvir edilmiştir. Hz. Yusuf kıssasının en ibretlik bölümlerinden olan ‘Hz. Yusuf’un kardeşleri tarafından kuyuya atılması’ hadisesi ise genel olarak minyatürler içerisinde en az yer verilen konulardan biridir. Esasen Hz. Yusuf’un hayatının en özgün taraflarından birini teşkil eden kuyuda geçirilen zaman dilimi nedense diğer hadiseler kadar minyatürlerde işlenmemiştir. Az sayıdaki bu minyatürler ‘kuyu metaforu’ açısından değerlendirildiğinde ayrı bir önem arz etmektedir. Bu çalışmada Hz. Yusuf minyatürleri ‘kuyu metaforu’ bağlamında Firdevsî’nin Şehnâme isimli eserinin kahramanlarından biri olan Bijen’in hayatındaki kuyuya atılma hadisesiyle de mukayese edilerek incelenecektir.