Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün Balkanlar’daki Restorasyona Dönük Çalışmaları

Abstract

Topraklarının % 5’i Balkanlar’da yer alan Türkiye sadece coğrafik açıdan değil, aynı zamanda tarihsel ve sosyo-kültürel anlamda da bir Balkan ülkesidir. Türkiye, Balkan coğrafyasında yaklaşık 500 yıldan fazla hüküm sürmüş olan Osmanlı İmparatorluğu’nun emanetçisi olarak, bu coğrafyada yaşayan milletlerle derin tarihsel ve sosyo-kültürel bağlara sahiptir. Osmanlı’nın son dönemlerinde Balkan coğrafyasında yaşanan savaşların ve bunların kültürel mirasa yansıyan tahribatları Türkiye’yi de derinden etkilemiştir. Emanetçisi konumunda olduğumuz Osmanlı İmparatorluğu’nun Balkan ülkelerinde bulunan cami, mescit, hamam, medrese, han, kervansaray, türbe vb. vakıf kültür varlıklarının gerek savaşlar nedeniyle gerekse zaman içerisinde maruz kaldıkları dış ve iç etkenler nedeniyle restorasyona ihtiyaçları bulunmaktadır. Uzun yıllara dayanan engin restorasyon tecrübesi, deneyimli kadrosu ve güçlü kurumsal hafızası ile Vakıflar Genel Müdürlüğü, ülkemizde bu alandaki en köklü kurum olma özelliği7 Suat Faruk Giray ne sahiptir. Vakıf Kültür varlıklarının restorasyonu konusundaki yetkinliğini, alanında uzman ve deneyimli kadrosuyla yürürlükteki mevzuat çerçevesinde gerçekleştirmektedir. Bu kapsamda 2008 yılında yürürlüğe giren Vakıflar Kanunumuzla, Vakıflar’a ait yurt dışındaki taşınır, taşınmaz kültür varlıklarının tespiti, envanterlenmesi, projelendirilmesi, onarımı ve restorasyonunun önü açılmıştır. Bunun üzerine gerekli tespit, envanterleme çalışmaları başlamış ve ilk defa 2012 yılında Bosna Hersek’in başkenti Saraybosna’da yer alan İsabey Hamamı’nın restorasyonu ile uygulamaya geçilmiştir. Bu faaliyetler, ilgili ülkelerdeki muhataplarımızla karşılıklı işbirliği protokolleri çerçevesinde yürütülmektedir. Projeler, zaman zaman ülkemizdeki yetkin proje firmaları tarafından, zaman zaman da ilgili ülkelerdeki bu alanda faaliyet gösteren kurum ve kuruluşlar eliyle üretilmekte, yetkili kurulların onayı alındıktan sonra çalışmalara başlanılmaktadır. Projelerin uygulanması esnasında da ilgili ülkelerin denetim ekipleri ile birlikte çalışılmakta; uygulama ve ilke farklılıkları noktasında, yerine göre bilimsel araştırma ve çalışmalar da yapılıp, uzlaşılarak hareket edilmektedir. Dolayısıyla yapılan çalışmalar salt restorasyon temelinde kalmayıp karşılıklı eğitim, teknik ve teknoloji alışverişine de dönüşmekte olup, bu faaliyet esasen çalışmaların en can alıcı kısmını teşkil etmektedir.

Turkey is a Balkan country in terms of not only geographical but also of historical and sociocultural since 5% of its land takes place in the Balkan Peninsula. Relating with the Ottoman Empire which had ruled more than 500 years in the Balkan Peninsula, Turkey had significant historical and sociosultural relations with the nations of the Balkans. Turkey has been affected by the wars that took place in this land during the last period of the Ottoman Empire and by the effects of the wars fort he cultural heritage of the land. The historical heritage of Foundations belonging to the Ottoman Empire of which Turkey has a background, such as mosques, masjids, hammams, madrasas, khans, caravanserais and türbe are in need of restoration either because of the wars or because of several internal and external effects. Having a long period of deep restoration experience, qualified staff and powerful institutional background, Directorate General of Foundations is the most fundamental institution in this field. This experience is being directed by the specialists and qualified staff depending on the related legal regulations. In this context, depending on the law of 2008, the historical heritage of the Foundtaions abroad are going to be identified, inventoried, projected, repaired and restored. Restoration of İsabey Hammam in capital city of Bosnia and Herzegovina, Sarajevo in 2012 has been the first example on vliadity of the mentioned law. All these mentioned projects are carried out within the protocol issues of the related countries. Related projects are prepared either by premier architectural project offices of Turkey or by related companies of the country and are carried out after being approved by authorized committees. During the site works of the projects, consultancy teams of the countries work in touch with each other and possible conflicts are solved depending on the scientific researches and are agreed accordingly. Therefore, all the work achieved has a base of not only in terms of restoration but also in terms of education, technical and scientific co-operation which actually has the most powerful point of the case.