18. Yüzyıl İstanbul’unda Vefa Semti

Abstract

Bu çalışmada İstanbul’un en köklü semtlerinden olan Vefa semtinin XVIII. yüzyıldaki sosyo-kültürel hayatı incelendi. Şeyh Vefa Külliyesinden hareketle külliye merkezli bir anlayışın etrafında gelişen, cami-mescid, medrese, hazire, sebilçeşme, mektep ve kütüphane gibi birçok dinî, kültürel, ilmî, mimarî yapı ve bu yapıların kullanım özellikleri değerlendirilerek toplum üzerindeki etkileri ele alınmaya çalışıldı. Çalışmamızda toplum yapısındaki değişimlerden yola çıkılarak XVIII. yüzyılda sıklıkla meydana gelen yangınların sosyal hayata etkileri, meslek gruplarının sosyal hayattaki yansımaları ve saraya yakınlığından hareketle seçkin zatların semtle olan ilişkileri değerlendirildi. Temelde sosyo-kültürel açıdan konu başlıkları değerlendirilirken, semt kavramı üzerinden bir şehri anlamaya, bu yüzyıl içerisinde siyasi meselelerden bağımsız meydana gelen olaylar değerlendirilmeye çalışıldı. XVIII. yüzyıl Osmanlı Arşiv kaynaklarında ulaştığımız belgeler ışığında Vefa Ahırının saraya yakınlığı ve lojistik fonksiyonu, sosyo-kültürel hayatı etkileyen meseleler dahilinde değerlendirildi. Aynı zamanda Vefa semtinde alan çalışmaları yapılarak çalışmanın içeriği zenginleştirildi.

In this study, the socio-cultural life of the Vefa quarter – one of the most rooted districts of Istanbul - in the 18th century was examined. Based on the Sheikh Vefa an Islamic-ottoman social complex (Kulliye), many religious, cultural, scientific and architectural structures such as; mosque-masjid, madrasah, burial ground, tap-fountain, school and library developed around the central understanding of an Islamic-ottoman social complex (Kulliye) are discussed. Besides, the usage features of these structures are evaluated and their effects on society are analyzed. In this work, regarding the changes in the social structure, the effects of the frequent fires on social life in the 18th century, the reflections of the occupational groups in social life and the relations of the elite with the district are evaluated based on their intimacy to the palace. While appraising the topics in socio-cultural terms, to understand a city through the concept of a quarter, the events that took place independently from political issues in this century are also discussed. In the light of the documents I reached in the 18th century Ottoman Archive sources, Vefa Barn's proximity to the palace and its logistic function is assessed within the issues influencing the socio-cultural life. At the same time, the content of the study is enriched by conducting field studies in the Vefa quarter.