Post-Seküler Durum ve Modern Devletin Eleştirisi

Abstract

Son birkaç on yılda, din ve siyaset, sekülerlik ve post-sekülerlik üzerine artan tartışmalar, devletin yeniden ve bu kez daha çok siyasi ilahiyat ve sivil din gibi başlıklar altında gündeme gelmesini sağlamış bulunuyor. Modern devletin teolojik arka planını, modern siyaset düşüncesinin saklı kalmış teolojik katlarını faş etmeye dönük ilgiler, devlet sorununu bu yeni bağlam içinde işleyebileceğimiz imkânlar oluşturuyor. Belki de post-seküler durumun en çarpıcı tezahürlerinden biri, devlete karşı siyasi ilahiyat girişimlerinin geri dönüşüdür. Bu makale, Alasdair MacIntyre ve Wael B. Hallaq örneklerinde, etiko-teolojik esaslara dayanarak devlet-karşıtı bir siyaset düşüncesi geliştirmeye dönük teşebbüslerin imkân ve sınırlarını konu ediyor. MacIntyre, After Virtue (Erdem Peşinde) ve sonrasındaki çalışmalarında, Thomasçı-Aristotelesçi Hristiyan düşünce geleneğini bazı Marxist ögelerle eklemleyerek devleti paranteze alan bir tür cemaatçi-mahalli siyaset anlayışının koşullarını araştırırken, Hallaq, The Impossible State (İmkânsız Devlet) kitabında, İslam hukuk tarihi ve doktrinine dair daha önce yaptığı çalışmalardan hareketle İslami normatifliğin merkezinde modern egemenlikle bağdaşmayan bir yasa fikri ve pratiğinin bulunduğunu vurgulayarak devletin neden İslami olarak “imkânsız” bir seçenek olduğunu göstermeye çalışır. Farklı düşünce geleneklerini takip eden bu iki yaklaşımın ortak paydası, ahlaki olanı merkeze almalarıdır. Bu itibarla, politik olanı ahlaki bir temelde kurmanın imkân ve zorlukları hakkında da fikir verirler.

Over the last couple of decades, with intensifying debates over religion and politics, secularism and post-secularity, the problem of state resurfaced in relation to broader issues of political theology and civil religion. Growing interest in the theological background of the modern state and in uncovering some subtly theological strands within modern political thought came to provide novel possibilities to deal with the question of the state in this context. Perhaps one of the most striking manifestations of the postsecular condition today is the return of attempts at political theology against the state. This study explores the potentialities and limitations of the initiatives of developing an anti-statist political thought on ethicotheological foundations in the cases of Alasdair MacIntyre and Wael B. Hallaq. Whereas MacIntyre, in his After Virtue and the works after, searches for the conditions of an anti-statist local-communitarian conception of politics by articulating the Thomistic-Aristotelian tradition with some Marxian elements, Hallaq, in his book The Impossible State, tries to demonstrate why the state is an Islamically impossible option by emphasizing that at the center of Islamic normativity is an idea and practice of law incompatible with modern sovereignty. The common denominator of these two approaches pursuing different traditions of thought is their centering on morality. They thus provide insights into the possibilities and difficulties of constructing the political on a moral basis.