Ruus Defterlerine Göre XVII. Yüzyılda Taşra Müftülerinin Görev Yaptığı Medreseler

Abstract

Bu makale, 17. yüzyıl boyunca Osmanlı taşrasında müftülük yapmış âlimlerin görev yaptıkları medreselere odaklanmaktadır. Osmanlı merkezi tarafından resmi olarak müftü ve müderrislik pozisyonlarına atanan âlimlerin atama kayıtları ruus defterlerinde yer almaktadır. Bu kayıtlardan yola çıkarak müftülerin vazife yaptıkları medreseler tespit edilmiş ve Osmanlı medrese tarihi açısından incelemeye tabi tutulmuştur. Osmanlı öncesi ve sonrası farklı dönemlerde ve farklı kişiler tarafından Anadolu, Rumeli ve Arap coğrafyasında inşa ettirilen bu medreseler vâkıflarının şartlarına göre hizmet veriyorlardı. Zengin vakıf gelirleri, banilerinin önemli şahsiyetler olmaları ve müderrislerine sunduğu imkânlarla bulundukları şehirlerdeki diğer medreselerden ayrılıyorlardı. Osmanlı merkezi bu medreseleri müftülere tahsis ederek mütevellileri tarafından vakfiye şartlarına göre idare edilen medreselerin yönetimine ortak olmuş oldu.

This article focuses on the madrasas, where scholars served as mufti in the Ottoman province during the 17th century. The appointment records of the scholars who were officially appointed to the positions of mufti and mudarris by the Ottoman center are included in the ruus registers. Based on these records, the madrasas where muftis served were determined and examined in terms of Ottoman madrasa history. These madrasas, built by different people in different periods in Anatolia, Rumelia, and Arabian geography before and after the Ottoman Empire, served according to the conditions of their foundations. They were distinguished from other madrasas in the cities with their rich foundation income, their benefactors being essential personalities, and the opportunities they offered to their professors. By allocating these madrasas to muftis, the Ottoman center became a partner in managing them, which their trustees administered according to the endowment conditions.