Hüsrev Paşa Vakfı’nın Ayntab’daki Vakıf Boyahaneleri

Abstract

Bu çalışmada, 16. yüzyılın ilk yarısında, özellikle Yavuz Sultan Selim ve Kanuni Sultan Süleyman dönemlerinin önemli ve kudretli devlet adamlarından “Deli” ve “Divane” lakaplı Hüsrev Paşa’nın Halep’te yaptırdığı hayratı için tesis ettiği vakıflardan bahsedilmiştir. Komşu şehir Ayntab’daki vakıf akarâtı arasında yer alan 3 boyahanenin tasarruf şekli ve bunun sonraki yüzyıllarda, özellikle 18. yüzyıldaki serencamına bakılarak vakfiyeler, şer’iye sicilleri, vakıf tahrir defterleri ve konuyla ilgili ikincil çalışmalardan yararlanılarak ele alınıp incelenmiştir. Bu çalışmada öne çıkan nokta, Ayntab şehrinde 16. yüzyılın son çeyreğinde boyahane sayısının 3 iken, 18. yüzyılın ortalarına gelindiğinde vakıf boyahaneler dışında 68’e ulaşması, şehirde sosyal ve ekonomik yönü ağır basan yeni bir tartışma ortamının doğmasına neden olmuştur. Haliyle burada, 16. yüzyılda şehirdeki bütün boyahanelerin tasarrufunu elinde bulunduran Hüsrev Paşa Vakfı yöneticileri ile Ayntab’daki boyahane sahipleri karşı karşıya gelmiş, mahkemeyi ve yerel yöneticileri uzunca bir süre meşgul eden tartışmalar yaşanmıştır. Bu tartışmaların görünürdeki nedeni, vakıf gelirinde yaşanan düşme ve Ayntab şehrinde birbiri ardına açılan özel mülk boyahanelerdir. Bu da doğal olarak şehirdeki boyahane gelirinin paylaşımını gündeme getirmiştir.