Romanya’nın Transilvanya Bölgesi Protestan Kiliselerine Halı Bağışlama Geleneği

Abstract

Günümüzde, Romanya’nın Transilvanya Bölgesi Protestan kiliselerinde yüzlerce Anadolu kökenli halı bulunmaktadır. 16. yüzyılın ortalarında, Reform Hareketinin Transilvanya’ya ulaşmasının ardından kısa süre içinde şiddetlenen “Protestan İkona-Kırıcılığı” neticesinde kiliselerdeki hemen hemen tüm fresklerin üzeri kapatılmıştır. Transilvanyalı Saksonlar, kiliselerinin sadece kireç boyalı duvar ve sıralardan oluşan mekânlar haline geldiğini görüp bunu değiştirmek istemiş ve tam bu noktada bölgede özellikle 15. yüzyılın ikinci yarısından itibaren çok sayıda bulunan Anadolu halılarını keşfetmiş olmalıdır. Cemaat üyelerinin soğuk kilise sıralarına daha rahat oturmak ve zenginliklerini herkese göstermek amacıyla kullandıkları düşünülen bu halılar, aynı zamanda dini bir güdüyle de kiliselere bağışlanmaya başlanmış ve zengin koleksiyonun oluşması sağlanmıştır. Çalışmada, Transilvanya Protestan kiliselerine gerçekleştirilen halı bağışları incelenmiş ve sonuç kısmında İslam geleneğindeki camilere halı bağışlama olgusu ile benzerliklerinin olup olmadığı değerlendirilmiştir.

Today, there are hundreds of Anatolian carpets kept in the Transylvanian Protestant Churches of Romania. After the arrival of Reformation in Transylvania, “Protestant-Iconoclasm” had spread across Europe and most of the frescoes in churches were whitewashed. After this, Transylvanians realized, their churches were pale buildings with whitewashed walls and pews. At this point they should have discovered Anatolian carpets which were already in the region, especially from the second half of the 15th century. Parishioners might have bought these carpets to lay on the cold pews and also to adorn their pews as a sign of their wealth. Then, they decided to donate these carpets to decorate their churches, with religious motives. In this study, the tradition of donating carpets to Transylvanian Protestant churches is examined and compared with the tradition of donating carpets to mosques in Islam for differences and similarities.