Müze kavramının günümüz metro müzeleri kapsamında incelenmesi ve uygulama örneklerinin değerlendirilmesi

Abstract

Ulaşım ilk çağlardan itibaren, bireylerin mekân keşfetme, sınırlarını bilme, yer değiştirme ve taşıma gibi birçok ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Toplumların yaşam şekilleri, bulundukları coğrafyalar ve içinde bulundukları durumlar, ulaşımın çeşitli alanlarda geliştirilmesine olanak sağlamıştır. Günümüzde birçok çeşidi bulunan ulaşım sistemleri, bir kültür haline gelmiştir. Kalabalık şehirlerde ortaya çıkan trafik ve altyapı sorunları, bireylerin günlük hayatını olumsuz etkilemektedir. Buna çözüm olarak geliştirilen raylı ulaşım sistemleri ve metrolar, şehir içi ulaşımı için güvenilir, hızlı ve konforlu bir alternatif olmaktadır. Metro sistemleri, birçok disiplin bir araya getirilerek ve ileri teknoloji kullanılarak inşa edilmektedir. Bireylerin şehir içi ulaşım sistemleri içerisinde sıklıkla tercih ettiği metro sistemleri, metro yapıları içerisinde konumlandırılacak müzelerde birçok disipline ait detaylı bilgiler ve çeşitli sergileme teknikleri ile anlatılabilecektir. Günümüzde tarih, bilim ve sanat alanında birçok müzeler bulunmaktadır. Koleksiyonlarına, sergi alanlarına ve bağlı bulundukları kurum ve kuruluşlara göre çeşitlere ayrılan müzeler, toplumdaki kültür faaliyetlerinin vazgeçilmez bir parçasıdır. Müze çeşitleri, genel müzeler, arkeoloji müzeleri, doğa tarihi müzeleri, jeoloji müzeleri gibi belirli isimler altında tanımlanabilmektedir. Bazı müzeler, birkaç müze ile aynı ortak özelliklere sahip olarak, bu müze türlerinin kesişiminde yer alabilmektedir. Metro müzeleri, birkaç müze türünün öne çıkan özelliklerini ve sergileme tekniklerini kullanabilmektedir. Bu tezin konusu, müze kavramının günümüz metro müzeleri kapsamında incelenmesi ve örneklerinin değerlendirilmesidir. Yedi bölümden oluşan tezin ilk bölümünde; tezin amacı, literatür taraması ve hipotezi belirlenmiş ve tez konusu ile ilgili genel bilgilere yer verilmiştir. İkinci bölümde; eğitim ve bilişsel gelişim konuları ele alınarak, eğitim ve müze kavramı üzerinde durulmuştur. Bu bölümde, müze kavramının Türkiye ve dünyadaki gelişim süreçleri de değerlendirilmiştir. Üçüncü bölümde; şehir içi ulaşım sistemleri ve tarihsel gelişimi, toplu taşıma kültürü ve raylı sistemler hakkında bilgiler verilmiştir. Metro sistemlerinin tarihçesi ve şehir içi ulaşım sistemleri içerisindeki yeri değerlendirilmiştir. Dördüncü bölümde; metro sistemleri ve mekân özelliklerine değinilmiştir. Metro sistemlerini oluşturan hat, istasyon yapıları ve istasyon mekanlarının her birinin mekânsal özellikleri ve yapım yöntemleri ile ilgili bilgilere yer verilmiştir. Beşinci bölümde; genel olarak müze türlerinden bahsedildikten sonra, metro müzelerinin gelişim süreci, mimarisi, mekanları, işlevleri ve müzeyi oluşturabilecek unsurların tamamına değinilmiştir. Metro müzesi mekanlarının sirkülasyon ilişkileri ve malzeme seçimleri değerlendirilmiştir. Altıncı bölümde; dünyada az sayıda örneği bulunan metro müzeleri, popülerlik durumlarına bağlı olarak filtrelenmiş ve değerlendirmeye alınacak beş metro müzesi belirlenmiştir. Belirlenen metro müzeleri, biçim, işlev, yapı ve anlam bakımından ele alınarak değerlendirilmiştir. Tezin son bölümü olan yedinci bölümde; incelenen konular ve mekanlar ile ilgili sonuç ve değerlendirmeler anlatılmıştır.

From the earliest times, transportation meets the needs of individuals such as exploring space, knowing the boundaries, relocation and transportation. Life styles of societies, their geographies and their situation have enabled the development of transportation in various fields. Today, transportation systems with many varieties have become a culture. Traffic and infrastructure problems in crowded cities negatively affect the daily life of individuals. Developed as a solution, rail transport systems and metros are a reliable, fast and comfortable alternative for urban transportation. Metro systems are constructed by combining many disciplines and using advanced technology. Metro systems, which are frequently preferred by individuals in urban transportation systems, can be explained in details by many disciplines and various exhibition techniques in museums to be located within the subway structures. Today there are many museums in the fields of history, science and art. The museums, which are divided into varieties according to their collections, exhibition areas and the institutions and organizations they are affiliated with, are an indispensable part of the cultural activities in the society. Museum types can be defined under certain names such as general museums, archaeological museums, natural history museums and geological museums. Some of museums are located at the intersection of these museum types with the common features as a few museums. Metro museums are able to use the prominent features and exhibit techniques of several types of museums. The subject of this thesis is examining the concept of museum within the scope of today's metro museums and evaluating the examples. In the first chapter of the thesis which consist of seven chapters; the aim of the thesis, literature review and hypothesis is determined and general information about the thesis topic is given. In the second chapter, the subject of education and cognitive development are discussed, and the concept of education and museum is emphasized. In this section, the development process of museum concept in Turkey and the world was also evaluated. In the third chapter, information about city transportation systems and historical development, public transport culture and rail systems are given. The history of the metro systems and its location in urban transportation systems were evaluated. In the fourth chapter, metro systems and their spatial properties are mentioned. Information on the spatial characteristics and construction methods of each of the lines, station structures and station spaces that constitute the metro systems are given. In the fifth chapter, after mentioning the types of museums in general, the development process of the subway museums, architecture, spaces, functions and all the elements that form museum are mentioned. Circulation relations and material selections of the metro museum spaces were evaluated. In the sixth chapter, subway museums with few examples in the world were identified and five metro museums were selected and filtered according to their popularity. The identified subway museums were evaluated in terms of form, function, structure and meaning. In the seventh chapter, which is the last section of the thesis, the results and evaluations about the subjects and places examined are explained.