Tezhip Sanatında Soyutlama

Abstract

İslâm sanatı, soyutlamaya doğru bir eğilim göstererek kendine has evrensel bir üslûpta gelişmiş ve Batı sanatının aksine tabiatı taklit etmekten kaçınmıştır. Soyutlama, tabiatta bulunan bir nesnenin karakteristik özelliklerini deforme ederek ya da eksiltme yoluyla onu tanınırlıktan uzaklaştırıp çizgi ve renklerle yeniden ifade etmektir. Dikkatini gayb âlemine ve Allah’ın yüceliğine yönelten İslam sanatçısı sanatında tevhidin peşine düşer ve tabiatta görünür olanın ardındaki hazineyi araştırmaya yönelir. Plastik sanatlardan küçük el sanatlarına kadar ortaya çıkan bütün İslâm eserlerinde, İslâm inancından kaynaklanan tevhid düşüncesi görülür. Kur’ân’ın mesajına işaret eden tezhip sanatında soyutlama geometrik desen ve rûmî kompozisyonuyla gerçekleşir. Bu çalışmada İslâm sanatında soyutlama, Kur’ân’da ve kitap sanatlarında önemli bir yere ve işleve sahip olan tezhip sanatı üzerinden incelenmiştir. İlk önce Soyutlama ve onun ön aşaması olan üslûplaştırma kavramları incelenmiştir. Daha sonra soyutlamaya Batı’nın Soyut sanat akımları kapsamında bakılmış ve İslâm sanatında soyutlamanın nedenleri araştırılmıştır. Bu bağlamda tasvir yasağı konusu incelenmiş ve soyutlamanın tezhip sanatındaki gelişimi motifler ve kompozisyonlar üzerinden araştırılmıştır.

Islamic art shows an inclination towards abstraction and thus develops its own universal nature. In contrast to Western art, Islamic art avoids the imitation of nature. Abstraction is described as a simplification of an object located in nature from its characteristic properties. The object is represented by colors and lines. The artist addresses the unity of God and seeks the hidden treasure behind the appearing. Islamic art represents the unity of God in all art fields, from sculpture to small arts and crafts. Abstraction in illumination is formed by geometric patterns and arabesques that refer to the divine message. This work examines abstraction in Islamic art in terms of illumination, which has an important place in the Koran and in the manuscripts. First, the concepts of abstraction and stylization were examined. Abstraction in Western art was then undertaken in relation to abstract art and art movements; and abstraction in Islamic art was examined. In this context, the prohibition of images in Islam was taken up. Finally, the development of abstraction in illumination through motifs and compositions was examined.