Tezhip Motiflerinin Türk İşlemelerine Yansıması

Abstract

Tarih boyunca insan, içinde bulunduğu toplumun inanç ve değerlerini sembolize etmek veya sadece içgüdüsel olarak estetik zevkini ve gözlemlerini aktarmak amacı ile bir eşyayı ya da mekânı süsleme ihtiyacı duymuştur. Tarihi kaynaklar bize her toplumun süsleme unsurlarının birbirinden farklı olabilmekle birlikte ana kaynağın doğada var olan ya da var olduğuna inanılan her şey olduğunu gösteriyor. Sanatın birçok alanında var olan motiflerin özellikleri her kültürde ve dönemde çeşitli biçim, form ve anlamlar kazanarak günümüze kadar ulaşmıştır. Bu minvalde tarihi seyir içinde motiflerin bir kimlik yolculuğu olduğunu söylemek yerinde olur. Bu yolculuk içerisinde Türk sanatı da farklı medeniyetlerle etkileşimler sonucu zenginleşerek kendine has bir karakter kazanmıştır. Tezyinatın ana unsuru olan ve konumuzun da esasını teşkil eden motifler, Türk sanatının merkeziyetçi anlayışı ile tüm sanat dallarında görülmüştür. Yazma kitap sanatları, mimari tezyinat, tekstil, seramik, çini gibi bezemelerin yapıldığı alanlarda tek merkezden çıkan uyum ve ahenkle zengin bir sanat üslubu meydana getirilmiştir. Araştırma ve uygulama aşaması olan bu çalışmanın araştırma safhasında Türk işlemelerindeki motifler, desen kurgusu ve işlemelerin kullanıldığı yerler ele alınmıştır. Uygulama kısmı ise Türk sanatının ortak üslubunu yansıtan geleneksel sanatlarımızdan, tezhip ve nakış sanatında toplam sekiz adet eseri ihtiva etmektedir.

Beliefs and values form the basis of which symbols take form and represent. Throughout history, people have felt the urge to use these symbols to represent their aesthetic taste, and as social statements. While sources show that various ornamental elements of each society differ, nature was the main inspiration and source for these motifs, even elements of mythology and fantasy. Motifs in art, gained longevity by morphing and changing to different meanings and forms through different cultures and time periods. Thus, it is appropriate to infer those motifs undergo an identity journey through history. Turkish art thus is unique, in which it displays an array of identities of many civilizations, cultures, and the interactions between them. Turkish art consists of a centralist understanding of which all subsequent arts branch from. Manuscripts, books, architectural ornaments, textiles, and ceramics. The harmony that exists between these artforms is a clear indication of this centralist idea. Moreover, the motifs, subject of our research, that form the basis and main element of ornamentations, are shared between these artforms. This paper consists of two parts, the research and application phases respectively. During the research phase, the overall pattern design and the areas of application are discussed and presented. During the application phases, eight works in the arts of illumination and embroidery will be produced showcasing the common style and centralist characteristic of Traditional Turkish Arts.