Okul Öncesi Dönemdeki Özel Gereksinimli ve Normal Gelişim Gösteren Çocukların Ebeveynlerinin Eğitimden Beklentileri ile Beklentilerinin Karşılanma Düzeylerinin İncelenmesi

Abstract

Beklenti, bir konuda gerçekleşmesi arzu edilen her türlü olayı kapsayan duygudur. Araştırmanın amacı, okul öncesi dönemde özel gereksinimli ve normal gelişim gösteren çocuğu olan ebeveynlerin eğitimden beklentilerini ve beklentilerinin karşılanma düzeylerini incelemektir. Bu amaçla, karma araştırma yöntemlerinden "yakınsak paralel desen" olarak da tanımlanan "eşzamanlı desen" kullanılmıştır. Araştırma, İstanbul ilinde bağımsız ana okulları, özel eğitim ana okulları, özel eğitim uygulama okulu ana sınıfları ve kaynaştırma sınıflarında öğrenim gören çocukların ebeveynleri ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın nicel boyutunda “Okul Öncesi Eğitimden Ebeveyn Beklentiler Ölçeği” ve araştırmacı tarafından hazırlanan “Kişisel Bilgi Formu” kullanılarak 351 ebeveynin istatistiksel verileri elde edilmiştir. Beklenti ölçeğinden elde edilen toplam puanların farklı değişkenler açısından nasıl farklılaştığını belirlemek için Bağımsız Grup t-Testi ve Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA), farkın hangi gruplar arasında olduğunu belirlemek için Scheffe Testi kullanılmıştır. Nitel boyutta 10 veli ile yüz yüze görüşmeler yapılmıştır. Görüşmelerin analizinde nitel bir yaklaşım olan tematik analiz yöntemi kullanılmış ve elde edilen veriler Maxqda 22 programı ile analiz edilmiştir. Araştırmada ebeveynlerin yaş, cinsiyet, medeni durum ve çocukların yaş, cinsiyet, gelişim durumu, okulda geçirilen süre ve okulun türü gibi değişkenler üzerinden beklentileri ve karşılanma düzeyleri değerlendirilmiştir. Bulgulardan elde edilen sonuçlara bakıldığında, çocuğun gelişiminin normal ya da özel gereksinimli olma durumuna göre beklenti ve karşılanma düzeylerinde anlamlı farklılık olduğu tespit edilmiştir. Anne babaların cinsiyet değişkenine göre beklentilerde farklılık görülmezken, karşılanma düzeylerinde özel gereksinimli ve normal gelişim gösteren çocukların babaları lehine anlamlı farklılık olduğu belirlenmiştir. Çocuğun devam ettiği okul türü dikkate alındığında, velilerin beklentilerinin karşılama düzeyinin kaynaştırma eğitimine göre özel eğitim ana okulları lehine anlamlı farklılık gösterdiği rapor edilmiştir. Dolayısıyla beklentiler ve memnuniyet düzeyleri arasındaki farklar, ebeveynlerin eğitime yükledikleri anlamla doğru orantılıdır. Ebeveynlerin beklentileri sırasıyla; bilgi, iletişim sıklığı, okul politikası ve okul-aile iş birliği olarak belirlenmiştir. Çocukların ilk öğretmenleri olarak ailelerin eğitime dahil olmaları ve böylece karşılıklı ihtiyaçları belirlemeleri önemlidir. Bu şekilde yapılan veli katılım programları ailenin okula karşı olumlu tutumunda etkili olurken, beklentiler üzerine yapılan çalışmaların çocuğun okula devamında ve okul başarısında rol oynadığı görülmüştür.

Expectation is an emotion that encompasses all kinds of events that are desired to happen in a particular matter. The aim of the study is to examine the educational expectations of parents who have children with special needs and parents who have normally developing children in the pre-school period and to assess the level of fulfillment of those expectations. For this purpose, "simultaneous design," which is also defined as "convergent parallel design," a mixed research method, was used. The research was carried out with the parents of children studying in independent kindergartens, special education kindergartens, special education practice school kindergartens, and inclusive classrooms in Istanbul. In the quantitative part of the study, statistical data from 351 parents were obtained by using the "Parent Expectations Scale from Pre-School Education" developed by the researcher and the "Personal Information Form" prepared by the researcher. Independent Group t-Test and One-Way Analysis of Variance (ANOVA) were used to determine how the total scores obtained from the expectation scale differed in terms of different variables, and Scheffe Test was used to determine between which groups the difference was. In the qualitative part, face-to-face interviews were conducted with 10 parents. Thematic analysis method, a qualitative approach, was used to analyze the interviews, and the data obtained were analyzed with the Maxqda 22 program. In the study, parents' expectations and satisfaction levels were evaluated according to variables such as age, gender, marital status, and children's age, gender, developmental status, time spent at school, and school type. The results demonstrated that there was a significant difference in the level of expectation and satisfaction according to the normal or special needs development of the child. While no difference was observed in the expectations of the parents according to the gender variable, a significant difference in fulfillment levels was found in favor of fathers of children with special needs and normally developing children. Considering the type of school the child attends, it has been determined that the level of meeting the expectations of the parents differs significantly in favor of special education kindergartens compared to inclusive education. Therefore, the differences between expectations and satisfaction levels are directly proportional to the meaning parents attribute to education. The expectations of parents are determined respectively as follows; information, frequency of communication, school policy, and school-family cooperation. As children's first teachers, it is important for families to be involved in education and thus identify mutual needs. While family participation programs made in this way are effective in the positive attitude of the family towards school, it has been seen that the studies on expectations play a role in the child's school attendance and school success.