Trakya Bölgesi Tarihi Yapılarında Kullanılan Karbonatlı Taşların Bozulma Nedenleri

Abstract

Atmosfer, su ve canlıların etkileriyle kayaçlarda meydana gelen değişimlere bozulma veya ayrışma (weathering) denir. Bozulma sonucunda kayaçların mineralojik ve petrografi k özellikleri, kimyasal bileşimi, yapısal özellikleri, fiziko-mekanik özellikleri değişerek, kayaçta dağılma, parçalan ma ve dökülmeler meydana gelir. Bazı kayaçlar süratle bozulur, bazıları ise uzun yıllar bozulmadan ilk orijinal durumlarını korurlar. Tarihi eser lerde kullanılmış olup binlerce yıldan beri bozulmamış taşlar vardır. Taşlar yapıda kullanılmadan önce bozulma süreci ve miktarları hakkında fi kir sahibi olmak için mimar, jeolog, kimyacı, arkeolog, biolog ve meteorologların ortaklaşa çalışmaları gerekir. Tarihi eserler incelendiğinde, yapıya en yakın çevredeki kayaçların kullanıldığı görülmektedir. Kayaçların kullanımı ulaşım ve ekonomi nedeniyle sınırlan mıştır. Yapıda kullanılacak malzemenin bilinçli seçimi, yapının ayakta kalma süresini etkilemektedir. Doğal etkenler karşısında varlığını sonsuza kadar sürdürecek bir doğal malzemeden söz edilemez. Geleneksel yapılar; olumsuz atmosferik koşullardan, fi ziksel ve biyolojik etkenlerden korunamadıkları taktirde, zaman içinde hızla tahrip olmaktadır. Bu çalışmada, Trakya bölgesi geleneksel yapılarındaki oluşturduğu, malzeme ve detaylarda oluşan bozulmalar; litolojik etkiler, yapısal etkiler, işçilik hataları (tabakalı taşların yanlış konması, yapı taşının hemen kullanılması, ocağın yanlış işletilmesi, taşın işlenmesi, yapıya uygun taşın seçilmemesi), atmosferik bileşiklerin etkileri (SO2, NOX, CO2, asit yağmurları) fi ziksel etkiler (ısı, don, kapilarite, tuzlar), metal korozyonu etkisi, canlılar, bitkiler ve mikroorganizma etkileri fi ziksel çevre koşullarına bağlı olarak irdelenmiştir.