Türkiye Selçukluları Döneminde Akşehir’de Bir Sufi: Seyyid Mahmud Hayrani ve Zaviyesi

Abstract

Anadolu’nun İslâmlaşması sürecinde, farklı bölgelere tesis ettikleri tekke ve zâviyeleriyle, çeşitli tasavvuf ekollerine bağlı sufilerin etkili oldukları bilinmektedir. Bu şahsiyetler, İslâmiyetin tasavvufî boyutunu ön planda tutan öğretileriyle, Anadolu halk İslâmının gelişmesinde ve şekillenmesinde önemli roller oynamışlardır. Bu süreçte Türkiye Selçukluları devri Akşehir’inde yaşayan sûfîlerden biri de Seyyid Mahmud Hayrânî’dir (ö. 667-1268). Hayatı, zaviyesi ve bu zaviyeye ait vakıf ile ilgili bilgilere Evliya menâkıbnâmelerinden, Osmanlı tarihlerinden, Başbakanlık Osmanlı arşivinden ve Vakıf kayıt arşivinden ulaşılmaktadır. Mevlânâ ve Hacı Bektâş-ı Veli ile çağdaş olduğu ve onlarla görüştüğü de bilinmektedir. Türbesi halen Akşehir’dedir. Çalışmamız, Türkiye Selçuklu Anadolu’sundaki bu şahsiyetin hayatı, öğretisi, zaviyesi ve bu zâviyeye ait vakıf üzerine olacaktır.