Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocuklarda Duygu Düzenleme ve Yaşam Kalitesinin İncelenmesi

Abstract

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) çocukluk çağında başlayan ve genellikle yetişkinlik dönemine kadar devam eden nörogelişimsel bir bozukluktur. Bu bozukluk dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik gibi belirgin ve sürekli semptomlarla karakterizedir. DEHB çocukların duygu düzenleme ve yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Bu çalışmanın temel amacı, DEHB’li çocuklarda duygu düzenleme ve yaşam kalitesini etkileyen faktörleri belirlemek ve bu faktörlerin çocuklar üzerindeki etkilerini araştırmaktır. 2018-2023 yılları arasında yapılmış araştırmalar belirli anahtar kelimeler kullanılarak, belirli dâhil etme ve hariç tutma kriterleri belirlenerek “Google Scholar”, “ScienceDirect”, “EBSCO”, “PubMed”, “Yök Tez Merkezi” ve “Tübitak Ulakbim” elektronik veri tabanlarında taranmıştır. Elde edilen sonuçlara göre DEHB’li çocukların duygularını düzenleme konusunda daha fazla zorluk yaşadığı görülmektedir ve DEHB’li çocukların duygu düzenleme zorlukları, çeşitli olumsuz sonuçlarla ilişkilendirilmiştir. Örneğin, bu çocuklar duygu tanıma, iletişim becerileri, içe dönük sorunlar, sosyal beceri eksikliği ve okul performansında düşüş gibi sorunlarla karşılaşmaktadırlar. Duygu düzenleme becerilerindeki zayıflık, bu çocukların arkadaşlık ilişkilerinde ve aile içi etkileşimlerinde güçlükler yaşamalarına da yol açabilir. Duygu düzenleme zorlukları, içsel sorunların yanı sıra dışsal davranışsal sorunlara da yol açabilir. Örneğin, bu zorluklar saldırganlık, dürtüsellik veya hiperaktivite gibi belirtilerin ortaya çıkmasına neden olabilir. Yapılan çalışmaların sonuçlarına göre, DEHB'li çocukların yaşam kalitesi algıları düşük bulunmuştur. Özellikle okul işlevselliği ve duygusal işlevsellik alanlarında düşük puanlar elde eden DEHB'li çocuklar, psikososyal açıdan olumsuz yönde etkilenmektedir. Bu durum, akademik başarılarını ve sosyal ilişkilerini olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Bununla birlikte DEHB semptomları ebeveynlerin yaşam kalitesini de olumsuz yönde etkilemektedir. Son olarak çalışmaya dahil edilen araştırmaların sonuçları tartışılmış ve psikoloji disiplini ve gelecek bilimsel çalışmalar için bazı önerilerde bulunulmuştur.

Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) is a neurodevelopmental disorder that begins in childhood and usually persists into adulthood. This disorder is characterized by prominent and persistent symptoms such as attention deficit, hyperactivity and impulsivity. ADHD can negatively affect children's emotion regulation and quality of life. The main aim of this study is to determine the factors affecting emotion regulation and quality of life in children with ADHD and to investigate the effects of these factors on children. Studies conducted between 2018 and 2023 were scanned in electronic databases such as "Google Scholar", "ScienceDirect", "EBSCO", "PubMed", "Yök Thesis Center" and "Tübitak Ulakbim" by determining certain inclusion and exclusion criteria using certain keywords. According to the results obtained, it is seen that children with ADHD have more difficulties in regulating their emotions, and emotion regulation difficulties of children with ADHD have been associated with various negative outcomes. For example, these children face problems with emotion recognition, communication skills, introverted problems, lack of social skills and poor school performance. Poor emotion regulation skills may also lead to difficulties in friendships and family interactions. Moreover, emotion regulation difficulties can lead to external behavioral problems as well as internal problems, such as aggression, impulsivity or hyperactivity. According to the results of the studies, the quality of life perceptions of children with ADHD were found to be low. Children with ADHD, who have low scores especially in the areas of school functioning and emotional functioning, are negatively affected psychosocially. This may negatively affect their academic achievement and social relationships. In addition, ADHD symptoms also negatively affect the quality of life of parents. Finally, the results of the studies included in the study were discussed and some suggestions were made for the discipline of psychology and future scientific studies.