Türkiye'de modern cami mimarîsinde hat

Abstract

Cami mimarîsi Asr-ı Saâdatten günümüze uzanan köklü bir birikime sahiptir. Osmanlı klasik devrine kadar gelişimini sürdüren cami mimarîsi, Bazilikal planlı, pâyeli camilerden, bölünmemiş mekân idealine kavuşmak için arayışlarını sürdürerek, Mimar Sinan elinde ifade gücünün zirvesini yakalamıştır. Cami mimarîsiyle bütünleşen hat sanatı, dinî mimarînin vazgeçilmez unsurlarından biri olarak günümüze kadar camilerdeki yerini almıştır. Öyle ki yazının gelişim seyrini adetâ camiler üzerinden okumak mümkündür. Hem camilerin mimarî ve hem de bu mekânlarda hattın istihdâmında geleneğin köklü birikiminden istifade etmemek bizi telafisi kolay olmayan hatalara düşürebilir; daha da kötüsü, gelecek nesillerin zihin kodlarını tahrif ederek gelecekte benliğinden uzak bir kuşak yetişmesine neden olmaktır. Bu itibarla yeni bir mimarî dili kurabilmenin yolu, mimarîye ve mimarîde hattın kullanımına ilişkin temel ilkelerin sağlıklı bir zeminde anlaşılarak hayata geçirilmesiyle mümkün olabilir. Bu konu kritik önem arz etmektedir.

Mosque architecture has a deep-rooted experience dating back to the Age of Saad. Mosque architecture, which continued its development until the Ottoman classical period, reached the peak of its expressive power in the hands of Mimar Sinan by continuing its search to achieve the ideal of undivided space in basilica-planned, pillared mosques. Calligraphy, integrated with mosque architecture, has taken its place in mosques until today as one of the indispensable elements of mosque architecture. So much so that it is possible to read the development of writing through mosques. Failure to benefit from the deep-rooted knowledge of tradition in both mosque architecture and the use of calligraphy in mosques may lead us to make mistakes that are not easy to compensate for, or worse, may cause a generation to grow up in the future that is far from its own self by distorting the mental codes of future generations. In this respect, it is of critical importance to understand and implement the basic principles regarding architecture and the use of Islamic Calligraphy in architecture in order to establish a new architectural language.