15. yüzyıl Timur ve Türkmen dönemi nizamî hamselerindeki (Tsmk) hüsrev ve şirin minyatürlerinin mukayeseli analizi

Abstract

ÖZET Bu çalışmada TSMK'da bulunan, 15. yüzyıl Timur ve Türkmen dönemi Nizamî Hamselerindeki (TSMK) Hüsrev ve Şirin minyatürlerinin karşılaştırmalı analizinin yapılması amaçlanmıştır. Araştırmamızda yirmi sekiz yazma eser bulunmaktadır. Eserler cilt kapakları, mühürleri, serlevha ve bölüm başı tezhipleriyle beraber incelenerek, detaylı şekilde analiz yapılması hedeflenmiştir. Tasvirlerin aynı yüzyıl ve coğrafya içinde Timurlu ve Türkmen olarak ayrılmasının tespit edilmesi zor olduğu kadar, karmaşık ve iç içe geçmiştir. Kronolojik olarak sıraladığımız 15. yüzyılın başından sonuna kadar tarihlenen bu resimli nüshaların üslup özellikleri, teknik analizleri yapılmış ve bu doğrultuda ikonolojik sonuçlar çıkarılmaya özen gösterilmiştir. Dönemler incelendiğinde, Hüsrev ve Şirin bölümlerine konu olan minyatürlerin genellikle aynı sahneler üzerinde yoğunlaşıp, konu olarak belli başlı olayların resmedilmek için seçildiği fark edilmiştir. Seçilen sahnelerin bir yüzyıl boyunca değişmemesi, eserlerin şablon şekilde benzerlik göstermesi dikkat çekmiştir. Dönemin sanat hâmilerinin talepleriyle yapılmış yazma eserlerde minyatür tasarımı ve kompozisyon kurgusu son derece gelişmiştir. Çalışmanın sonunda ortak coğrafyada aynı zaman içerisinde oluşmuş minyatürlerin arasında karşılaştırma yapılarak benzerlik ve farklılıklar üzerinde durulmuştur. Anahtar kelimeler: Timurlu, Türkmen, Minyatür, Yazma Eserler, TSMK.ABSTRACT This study aims to conduct a comparative analysis of the Khusraw and Shirin miniatures found in the 15th-century Timurid and Turkmen period Hamse-i Nizamî manuscripts in the Topkapi Palace Museum (TSMK). Our research includes twenty-eight manuscripts. The works are analyzed in detail, considering their bindings, seals, title pages, and initial illuminations. The task of distinguishing between Timurid and Turkmen miniatures within the same century and geographical region is challenging, as they are complex and interwoven. These illustrated manuscripts, dated from the beginning to the end of the 15th century, have been analyzed in terms of their stylistic features and technical aspects, and iconological results have been drawn accordingly. Upon examining the periods, it was noted that the miniatures depicting the Khusraw and Shirin sections generally focus on the same scenes, and specific major events were chosen as the subject matter. The fact that the selected scenes remained unchanged for a century and that the works exhibit similar templates is striking. Miniature design and compositional arrangement in manuscripts created under the patronage of the period's art patrons were highly developed. At the end of the study, a comparison was made between the miniatures created in the same geographical area during the same period, emphasizing their similarities and differences. Keywords: Timurid, Turkmen, Miniature, Manuscripts, TSMK.