XVII. Yüzyıl Osmanlı Şairlerinin Divanlarında (Nâbî, Sâbit, Sâbir Pârsâ, Rehâyi, Kâmi) Osmanlı-Rus Savaşlarının Görünümü

Abstract

Bu çalışmada, klasik edebiyat bünyesinde büyük bir yekünü oluşturan divanlardan yola çıkılarak, XVII. yüzyıl divan şairlerinin divanlarına, savaşın nasıl yansıdığı ve şairler tarafından savaşın şiir içerisinde nasıl değerlendirildiği incelenmiştir. Nasıl ki günümüzde ülke olarak yaşadığımız her olumlu, olumsuz süreçten etkilenerek bu durumu bir pratik olarak günlük hayatımıza aktarıyorsak ülkelerin belirli bir zaman diliminde yahut sürekli olarak maruz kaldığı savaş olgusu da toplumların hem günlük yaşamlarını, hem de hayat pratiklerini şüphesiz etkilemiştir. Bu etkilenmenin ışığında, Osmanlı Devleti’nin ve Müslüman toplumların gazâ düşüncesinin şekillendirdiği savaşa bakışı göz önünde bulundurularak, Osmanlı – Rus savaşlarının şiirdeki izleri savaşın başladığı andan, nihayete ererek barışın yapıldığı aşamaya kadar şairin gözünden aktarılmıştır. Bununla beraber Osmanlı ordusunun, komutanlarının, sadrazamlarının, padişahın; Rus ordusunun, komutanlarının, çarın şair gözünden vasıfları şiirlerin içerisinde incelenmiş ve ayrıntılı olarak bunlar hakkında bilgi verilmiştir. Sonuç olarak klasik Türk Edebiyatı alanındaki şiirler ele alınarak savaşın ve savaşa dair unsurların, savaş düşüncesinin XVII. yüzyıl divanlarında nasıl yer aldığı ve aktarıldığı ortaya koyulmuştur.This study investigates XVII. century’s divans of divan poets, how the war was reflected and how poets evaluated the war in poetry starting from the divans which take considerable place in classical literature. Undoubtedly, the phenomenon of war that countries are exposed to in a certain time or continuously has affected both the daily lives and daily life practices of the societies like that our country currently transfers any situation to our daily life as a practice by being affected by every positive and negative process. In the light of this influence, the traces of the Ottoman-Russian wars in poetry were conveyed from the poet's eyes from the beginning of the war to the final stage of peace by considering the view of the Ottoman Empire and the Muslim societies on the war shaped by the idea of gazâ. In addition to this, the Ottoman army, commanders, grand viziers, the sultan; the characteristics of the Russian army, the commanders and the tsar were examined in the poems from poet’s perspective. Also, more information about them was given in detail. As a result, it has clarified how the factors of war and the idea of war were figured and narrated in XVII. century’s divans by evaluating the poems in the field of classical Turkish literature.