İnsan Belleğinin ve Kentin Belirgin Öğelerini Tanımlamak: Ayvalık'taki Öznel ve Nesnel İşaret Öğeleri

Abstract

Çeşitli çalışmalarda işaret öğelerinin fiziksel ve mimari özelliklerine değinilmiştir. Bazı çalışmalar ise, işaret öğelerinin bilişsel ve anlamsal yönlerinden söz ederler. İşaret öğeleiinin elde edilişinde yöntemsel ya da ontoloiik bir ikilik olduğu söylenebilir: öznel işaret öğeleri ve nesneli işaret öğeleri. Dahası, işaret öğelerini konumlarına göre sınıflandıran çalışmalar olmakla birlikte, mekan dizimsel kurgu içindeki yerlerine değinen çalışmaya rastlanmamıştır. Dizimsel konum özellikle tarihi özelliği olan kentlerde önemlidir. İşaret öğeleri genellikle eski kentin merkezinde (ya da bütünleşik alanlarda) yer alır. Kent büyüdükçe ve genişledikçe, yeni merkezler ve işaret öğeleri kazanır. Zaman içinde, kentte yaşayanlar ve kentte yaşayanların perspektifleriyle birlikte kentin işaret öğeleri de değişebilir. Bu durumda, bir objeyi işaret öğesi yapan nedir? Mimari özellikleri mi? Fonksiyonu mu? Bu bağlamda, bu makaledeki alan çalışması iki aşamadan oluşmaktadır. İlk olarak, öznel işaret öğelerini belirlemek için anket çalışması yapılmıştır. İkinci olarak da, Ayvalık'taki nesnel işaret öğeleri, literatürden saptanmış olan kriterlere göre belirlenmiştir. Sonunda, öznel ve nesnel işaret öğeleri karşılaştırılmış ve değerlendirilmiştir. Sonuçlar, en güçlü nesnel işaret öğesinin (Deniziçi/Kafe), en güçlü öznel işaret öğesi olmadığını; benzer şekilde en güçlü öznel işaret öğesinin de (Saatli Camisi) en güçlü nesnel işaret öğesi olmadığını göstermiştir. Böylece, nesnel ve öznel işaret öğeleri arasında bir ayrıştırma olduğu söylenebilir. Yine sonuçlar, işaret öğesi olmada, mekansal kurgu içindeki konumun önemli olduğunu, ancak tek başına yeterli olmadığını göstermiştir. Bu çalışmada, özellikle sembolik özelliklerin belirleyici olduğu saptanmıştır.