Hocazâde Muhammed Râsim Hikmet'in Hab-nâme'sinde kıyafet ilmi bölümü (inceleme-metin-sözlük-dizin)

Abstract

Çalışmamızın konusu; on dokuzuncu yüzyılda yaşamış, döneminde kadılık ve hakimlik yapmış; şair, müellif ve müstensih kimliğiyle ön plana çıkmış Hoca-zâde Muhammed Rasim Hikmet'in "Hab-nâme" adlı eseridir. Dinî-tasavvufî nitelikli bir çalışma olan Hocazâde Muhammed Râsim Hikmet'in Hab-nâme adlı eserinde birden çok türe yer verilmiştir. Yapılan literatür taramalarında "Hab-nâme"ler ile birçok çalışmanın mevcudiyeti görülmüştür. Üzerinde inceleme yapacağımız bu çalışmada ise tezin içeriğini oluşturan Kıyafet-nâme, Firaset-nâme, Tasavvufi kavramlar, anlatılan kıssa ve nasihatlar bağlamında eserin siyasetname türleri içerisindeki önemi ve değeri tespit edilecektir. Mezkur bölümde eser; din, tarih ve edebiyat başlıkları altında disiplinler arası yöntemle tetkik edilecektir. Bu çalışma ile birlikte eserdeki ilm-i kıyafet ve ilm-i firaset konularını tanıtma, aynı türde yapılan çalışmalarla ortak yönlerini ve farklılıklarını ortaya koyma ve metnin Latin harflerine aktarılması vasıtasıyla daha çok okuyucuya ulaşmayı sağlama hedeflenmektedir. Yapılan ön çalışmada tek nüshası İstanbul Üniversitesi Nâdir Eserler Kütüphanesi'nde Türkçe Yazmalar Bölümü T6739 numarayla kayıtlı bulunan Hab-nâme-yi Râsim, adlı eserin katalog taraması yapılıp, metnin ilgili kısımlarının görüntüsü elde edilmiştir. Ayrıca Hocazâde Muhammed Râsim'in çalışmamıza konu olacak olan eseri dışındaki çalışmalar ve bu eserler üzerine yapılmış olan lisansüstü tezler tespit edilmiştir. Bunun yanında Klasik Türk Edebiyatı'nda "Kıyafet-nâme, Firaset-nâme, Nasihatnâme ve Siyasetnâme " ile ilgili yapılmış olan çalışmalar da toplanmıştır. Konu ile ilgili planlanan çalışma yöntemi şu şekildedir: İlk olarak Klasik Türk Edebiyatında "Kıyafet-nâme" ile ilgili yapılmış olan çalışmalar, Hocazâde Muhammed Râsim ve eserleri ile ilgili edinilen metinler incelenecektir. Bu incelemelerden elde edilen verilerin tezin giriş kısmında sunulması planlanmaktadır. Ardından tezin esas merkezi olan "Habnâme-yi Râsim Hikmet" İnceleme- Metin- Sözlük-Dizin olarak ele alınacak ve metin Latin harflerine çeviri yazı ile aktarılacaktır. Metin çeviri yazıya aktarılırken başta "iktibaslar" olmak üzere metnin muhtevasında bulunan Arapça ve Farsça kelimeler de aktarılacak, bu sözcükler ile ilgili bilgiler dipnotlarda verilecek ve yine bu sözcükler dipnotlarda Türkçe'ye aktarılacaktır. Sonuç bölümünde eserin isminden ziyade, tezimizin kapsamı içeriğinde bahsedilen konu ve türlerle ile ilgili genel tespitler ifade edilecek ve bu eserin diğer kıyafet-nâmeler içindeki yeri ve önemi hakkında bilgi verilecektir.SUMMARY The subject of our study; lived in the nineteenth century, worked as a judge and judge in his time; "Hab-name" is the work of Hoca-zâde Muhammed Rasim Hikmet, who came to the forefront with his poet, author and copyist identity. More than one genre is included in Hocazâde Muhammed Râsim Hikmet's Hab-nâme, which is a religious-mystical work. In the literature review, it has been seen that there are many studies with "Hab-names". In this study, on which we will examine, the importance and value of the work in the types of politics will be determined in the context of Giyim-name, Firaset-name, Sufi concepts, the stories and advices that constitute the content of the thesis. The work in the aforementioned section; will be examined with an interdisciplinary method under the titles of religion, history and literature. With this study, it is aimed to introduce the subjects of ilm-i dress and ilm-i firaset in the work, to reveal the common aspects and differences with studies of the same type, and to reach more readers by transferring the text to Latin letters. In the preliminary study, the catalog of the work Hab-nâme-yi Râsim, whose only copy is registered with the Turkish Manuscripts Department in the Istanbul University Rare Works Library with the number T6739, was scanned and the image of the relevant parts of the text was obtained. In addition, studies other than Hocazâde Muhammed Râsim's work, which will be the subject of our study, and graduate theses on these works have been identified. In addition, studies on "Kıyafet-nâme, Firaset-name, Advice and Siyahname" in Classical Turkish Literature were also collected. The planned study method on the subject is as follows: First of all, the studies on "Kıyafet-nâme" in Classical Turkish Literature and the texts about Hocazâde Muhammed Râsim and his works will be examined. It is planned to present the data obtained from these examinations in the introduction part of the thesis. Then, "Habnâme-yi Râsim Hikmet", which is the main center of the thesis, will be handled as Analysis-Text-Dictionary-Index and the text will be translated into Latin letters. While translating the text into translation, Arabic and Persian words in the content of the text, especially "quotes", will also be quoted, information about these words will be given in footnotes and these words will be transferred to Turkish in footnotes. In the conclusion part, rather than the name of the work, general determinations about the subject and genres mentioned in the scope of our thesis will be expressed and information will be given about the place and importance of this work in other clothing-names.