Türk edebiyatında kadınlık kurguları (1870-1908)

Abstract

Bu çalışmada, 1870-1908 yılları arasında kadın ve erkek yazarlar tarafından kaleme alınmış romanlar ve destekleyici bir unsur olarak süreli yayın içerikleri üzerinden, kurgusal gerçeklikte ve sosyal gerçeklikte kadınlık kurgularının ne şekilde inşa edildiği ve bu kurguların birbirlerini nasıl tamamladıkları veya reddettikleri, feminist edebiyat eleştirisinin sunduğu imkanlarla mukayeseli bir şekilde ortaya konmuştur. İlk bölümde, kadının hem yazar hem de bir roman kahramanı olarak kanonik edebiyat içerisinde nasıl alımlandığını ortaya koymak amacıyla Türkiye'de edebiyat kanonu ve kadınlık kurgularının ilişkiselliği üzerine teorik bir tartışma sunulmuştur. İkinci bölümde, dönem kanonik yazınında kadınların çeşitli amaçlar doğrultusunda birer ideolojik temsil olarak kullanılabildikleri hipotezinin sağlaması, erkek yazarların eserlerinden hareketle gerçekleştirilmiştir. Bu bölümde erkek yazarlı romanlarda; ilk olarak ideal kadın kimliğinin tanımlandığı ve belirlendiği, ardından kadının aile içerisindeki yerinin hatırlatıldığı, devamında kadınların erkekler tarafından bir histeri sınavına tabi tutulduğu ve son olarak kadın okurluk deneyimi etrafında mevcut toplumsal cinsiyet rollerinin yazar tarafından yeniden inşa edildiği belirlenmiştir. Üçüncü bölümde ise kadın yazarların romanlarındaki kadınlık kurguları üzerinde durularak ikinci bölümde incelenen kanonik romanlardaki kurguların, kadın yazarlı romanlarda karşılık bulup bulmadığı, bulduysa nasıl bir karşılık bulduğu ve bulmadıysa nasıl alternatif kurgular ortaya konduğu tartışmaya açılmıştır.

In this study, through the novels written by male and female authors between 1870 and 1908 and the contents of periodicals as a supporting element, the ways in which constructions of femininity are constructed in fictional reality and social reality, and how these constructions complement or reject each other, are comparatively revealed with the possibilities offered by feminist literary criticism. In the first part, a theoretical discussion on the relationality of the literary canon and constructions of femininity in Turkey is presented in order to reveal how women are received in canonical literature both as writers and as protagonists. In the second part, the hypothesis that women can be used as ideological representations for various purposes in the canonical literature of the period is verified through the works of male authors. In this section, it is determined that in novels with male authors, firstly, the ideal female identity is defined and determined, then the place of women in the family is reminded, then women are subjected to a test of hysteria by men, and finally, existing gender roles are reconstructed by the author around the female reading experience. In the third section, the fictions of femininity in the novels of women writers are analyzed and it is discussed whether the fictions in the canonical novels analyzed in the second section find a counterpart in novels with women writers, if so, what kind of a counterpart they find, and if not, what alternative fictions are put forward.