Ömer Hüsameddin ve Mehmed Vahid Efendilerin Para Vakıflarının Muhasebesi 1902-1936

Abstract

Müslümanların kurdukları ilk vakıflarda dinî değerler ön plana çıkmış ve buna bağlı olarak dinî hizmetlere öncelik verilmiştir. Gerek toplumun değişen ve çoğalan ihtiyaçları ve gerek ise vâkıfların istekleri doğrultusunda vakıflar, zamanla hizmet çeşitliliği bakımından daha kapsamlı hale gelmiştir. İşte bu sayede Osmanlı İmparatorluğu’nda eğitim, sağlık, kültür, imar, altyapı, din hizmetleri gibi toplumu ilgilendiren pek çok alandaki hizmetler vakıflar yoluyla yapılmaya başlanmıştır. Para vakıfları, ifa edilen bu işlemlerin sürdürülebilirliğini sağlamada, diğer bir ifade ile hizmetlerin finansmanında, önemli katkı sağlayan kurumlardan olmuşlardır. Bu çalışmada Osmanlı vakıf sisteminin bir parçası olan para vakıflarının kısaca tanıtımı yapılmış, İstanbul Müftülüğü Meşihat Arşivi’nde 1698 numara ile kayıtlı Şeyhü’l-İslâm Ömer Hüsâmeddin Efendi ve Kazasker Mehmed Vahid Efendilere ait para vakıflarının muhasebe defteri değerlendirilmiştir. Bu bağlamda, 1902-1936 tarihlerini kapsayan defter kayıtlarından Osmanlı döneminde tutulmaya başlayan muhasebe defterinin Cumhuriyet döneminde de aynı şekilde tutulmaya devam ettiği tespit edilmiş ve para vakıflarının her iki dönemde varlık gösterdikten sonra nasıl sona erdiği izah edilmeye çalışılmıştır.