Yemen’de Bir Osmanlı Eseri: Bekiriye Camii

Abstract

Sana’ çok eski bir şehir olmasına rağmen bu şehrin Eski Çağ tarihi bilinmemektedir. Miladi 530 senesinde Kral Ebrehe zamanında Habeş hâkimiyetine giren şehir, Yukarı Yemen’de önemli bir merkez haline gelmiştir. 570 senesinde Ebrehe’nin oğlu Masruk’un İranlı komutan Vahraz’a yenilmesiyle Sana’ İran hâkimiyetine geçmiş; uzun yıllar İranlı valiler tarafından idare edilmiştir. Şehir, 1174’de Eyyubiler’in, 1229’da Taiz Resulileri’nin, 1456’da Tahirîler’in ve 1507’de de Memluklular’ın eline geçmiştir. Osmanlı Padişahı Yavuz Sultan Selim’in, 1517 yılında Mısır’ı Memlûk Sultanlarının elinden alması ile Sana’ Osmanlı hâkimiyetine girmiş, ancak, şehir Kanuni Sultan Süleyman zamanında Özdemir Paşa tarafından 1546 yılında fiilen Osmanlı topraklarına katılmıştır. Şehir, sonraki yıllarda zaman zaman bazı imamların hâkimiyetine girmişse de, 1871 yılında Yemen Valiliği’ne tayin edilen Ahmed Muhtar Paşa tarafından yeniden denetim altına alınmıştır. Üç asır süren Osmanlı hâkimiyeti döneminde Sana’ şehrinde büyük imar hareketleri yapılmış; zaman içinde yeni yollar açılıp, yeni yerleşim merkezleri kurulmuş; kervansaraylar, konaklar, camiler, medreseler, kışla ve köprüler inşa edilmiştir. Bekiriye Camii de Osmanlı’nın Yemen’e ilk hâkim olduğu dönemde Sana’da inşa ettiği camiler arasındadır. Bu çalışma kapsamında bir XVI. yüzyıl yapısı olan Bekiriye Camii, bitişiğindeki türbe ve müştemilatının tarihçesi, mimari ve süsleme özellikleri ve sorunları incelenmiş; yapıların sorunlarının giderilmesi için acil ve uzun dönemli bakım ve onarım programları önerilmiştir.