Dede Korkut Hikâyeleri'nde kelime grupları

Abstract

Dede Korkut Hikâyeleri, Türk dilini, tarihini, edebiyatını ve kültürünü temsil eden değerli bir eserdir. Bu tez çalışması, Dede Korkut Hikâyeleri'nin Dresden ve Vatikan nüshalarındaki kelime gruplarını tespit etmeyi ve tespit edilen kelime gruplarının hangi alt başlıklarla incelenebileceğini göstermeyi amaçlamaktadır. Metin tarama yönteminin uygulandığı araştırmanın en temel kaynakları, Muharrem Ergin'in Dede Korkut Kitabı-I-II-Giriş-Metin-Faksimile ile Semih Tezcan ve Hendrik Boeschoten'in birlikte hazırladıkları Dede Korkut Oğuznameleri ve Leyla Karahan'ın Türkçede Söz Dizimi adlı eseridir. Bu çalışmada öncelikle Dede Korkut Hikâyeleri hakkında genel bilgiler verilerek kelime gruplarının tanımı, isimlendirilmesi ve sınıflandırılması dilbilimcilerin görüşleri doğrultusunda açıklanmıştır. Ardından Dresden ve Vatikan nüshalarının metin analizleri sonucunda kelime grupları incelenmeye çalışılmıştır. Her bir kelime grubu, içinde geçtiği cümlelerle beraber alınarak örnekler verilmiştir. Ayrıca Dede Korkut Hikâyeleri'nde kelime gruplarını oluşturan bazı kelimelerin Arapça ve Farsça kökenli olduğu tespit edilmiş ve kelime grubu sınıflandırılmasına dâhil edilerek değerlendirilmiştir. Bu araştırma ile sözdiziminin alt alanı olan kelime gruplarının, Türk dilini ve edebiyatını besleyen, üzerine bugüne kadar çeşitli çalışmalar yapılan Dede Korkut Hikâyeleri'ni dil özellikleri bakımından zenginleştirdiği sonucu çıkarılmaktadır.

Dede Korkut Stories is a valuable work that represents Turkish language, history, literature and culture. The aim of this thesis is to identify the word groups in the Dresden and Vatican copies of Dede Korkut Stories and to show which type of nomenclature can be used to classify the word groups. The main sources of the research, in which the text scanning method was applied, are Muharrem Ergin's Dede Korkut Kitabı-I-II-Giriş-Metin-Faksimile, Dede Korkut Oğuznameleri prepared jointly by Semih Tezcan and Hendrik Boeschoten, and Leyla Karahan's work entitled Türkçede Söz Dizimi. In this study, general information about the Dede Korkut Stories is given, and the definition, naming, and classification of the word groups are explained in accordance with the opinions of linguists. Then, as a result of the textual analysis of the Dresden and Vatican copies, an attempt is made to examine the word groups. For each word group, examples are given together with the sentences in which they occur. In addition, some of the word groups in Dede Korkut Stories were determined to be of Arabic and Persian origin and were evaluated by being included in the word group classification. With this research, it is concluded that the word groups that make up the syntax enrich the Dede Korkut Stories, which nourish the Turkish language and literature and on which various studies have been conducted to date, in terms of linguistic features.