İslam Savaş Sanatında Yanıcı ve Yakıcı Aletler: Memlûk Devri Üstatları: Hasan er-Rammâh’ın Mirası ve Zerdkâş Erenbuğa’nın Şaşırtıcı Yakıcı Aletleri

Abstract

Bu çalışma Memlûk Devleti döneminde yetişmiş, Memlûk Ordusuna hizmet eden iki askeri üstat ve eserlerinde yer alan savaş aletleri hakkındadır. İnsanların savaşlarda kullandıkları aletlerin sürekli değişmesi ve gelişmesi tarihsel bir olgudur. Her yeni silah savaşın seyrini değiştirmektedir. Tarihte buna verilecek en uygun örneklerden biri Rum ateşidir. Neft temelli bu silah Doğu Roma İmparatorluğunun rakiplerine karşı üstünlük kurmasının en büyük etkeni kabul edilir. Memlûk Devleti zamanında savaş aletleri üreten ve bunu eserleri ile tanıtan ilk Memlûklü silah ustası Hasan er-Rammâh’tır (1295). Kitâb el-Furûsiyye ve’l menâsib el-Ḥarbiyye (1285) isimli, askerî binicilik ve yanıcı ve yakıcı silahlar üzerine olan eserinde birçok silah aletinin yapımını anlatmıştır. Bu tür askeri metinlere furûsiyye denmektedir. Furûsiyye yazarı er-Rammâh kendisinden sonra birçok kişiye örnek olmuştur. Ez-Zerdkâş bu kişilerden olup 1373 yılında telif ettiği Kitab el- Enik fi’l menâcnik isimli eserinde mancınıklar, yanıcı ve yakıcı silahları tarif etmiştir. Bu çalışmada iki silah ustasının eserleri ve savaşlarda kullanılan aletleri incelenecektir.This study focuses on two military masters who served in the Mamluk army during the Mamluk Sultanate period and the war instruments detailed in their works. The continuous evolution and development of weapons used in warfare is a historical phenomenon, with each new weapon capable of altering the course of battle. One of the most suitable historical examples of this is Greek fire, a naphtha-based weapon credited with significantly contributing to the Eastern Roman Empire’s dominance over its rivals. During the Mamluk period, the first Mamluk weapons master to produce and document war instruments was Hasan al-Rammah (d. 1295). In his work dated in 1285 “Kitāb al-Furūsiyya wa al-Manāsib al-Harbiyya”, which focuses on military horsemanship and incendiary and explosive weapons, he describes the construction of various war instruments. Such military texts are known as Furūsiyya. Hasan al-Rammah set a precedent for many who followed him. Among these is Arenbugha ez-Zardkāsh, who, in 1373, authored “Kitāb al-Anīq fī al-Manājik”, a work that describes catapults, the incendiary and explosive weapons. He also described and illustrated fire pots, gunpowder-loaded arrows and spears, and clubs. In this study, the works of these two masters and the devices used in warfare will be examined.