Fas İslâm mimarîsinde hat sanatı Merînîler dönemi (1196 –1465)

Abstract

İslâm dünyasında el-Mağribü'l-Aksâ yani "Uzak Batı" olarak bilinen, Fenikeliler, Kartacalılar ve Romalılar'ın hakimiyetinden sonra 8. yüzyılda İslâm ile müşerref olan Fas coğrafî, tarihî ve siyasî açıdan önemli bir ülkedir. Türkiye'de İslâm coğrafyasının özellikle Osmanlı İmparatorluğu'nunda hüküm sürdüğü Suriye, Mısır, Tunus, Cezayir gibi ülkelerindeki mimarî eserler hakkında yüksek lisans ve doktora düzeyinde çalışmalar mevcut olmasına rağmen Fas'taki İslâm sanatı ve mimarîsi konusu etrafında çok nadir çalışma bulunmaktadır. Bu tez, İslâm Sanatları Tarihi açısından önemli addedilen Merînîler Dönemi (1196-1465) Fas İslâm Mimarîsi'ndeki hat sanatını incelemek amacıyla Türkiye'de yapılmış ilk çalışmadır. Tezde, Fas'taki İslâm mimarî eserler dönem özellikleri, plan, malzeme, teknik ve tezyînî boyutlarıyla ele alanacak. Bu incelemeler, bölgeye özgü sanat üslubunun evrimi, etkilendiği medeniyetler ve bu özelliklerin tanımlanmasını yönelik bilgiler verilecektir. Ayrıca, Merînî dönemindeki hat sanatının yeri, rolü, kullanılan hat türleri ve mimarî eserlere katkısı da ayrıntılı olarak değerlendirilecektir.Morocco, known in the Islâmic world as "al-Maghrib al-Aqsa" (the Farthest West), became part of the Islâmic realm in the 8th century after being ruled by the Phoenicians, Carthaginians, and Romans. It is a country of significant geographic, historical, and political importance. While there are graduate and doctoral studies on Islâmic architectural works in countries like Syria, Egypt, Tunisia, and Algeria within the Ottoman Empire's territories, research on Moroccan monuments is rare. This thesis aims to explore the art of Arabic calligraphy in Moroccan Islâmic architecture from the Merînî era (1196-1465), recognized as a golden a.g.e. for Moroccan Islâmic architecture. The study analyzes the period characteristics, planning, materials, techniques, and decorative aspects of Islâmic monuments in Fez. Through these analyses, the evolution of the region's distinct art style, the civilizations that influenced it, and the defining features of this style are identified. Additionally, the role and types of calligraphy used in the Merînî era, along with their contribution to architectural works, are examined in detail.