Tezhip sanatında kullanılan bitkisel motiflerin kökenleri

Abstract

Köklü bir geçmişe sahip tezhip sanatımızda kullanılan bitkisel motiflerin kökeni tabiattaki çiçeklerdir. Tezyînde başlangıçta stilize olarak yer almışlar zamanla natüralist formlara dönüşmüşlerdir. Tarih boyunca farklı coğrafyalardaki İslâm toplulukları birbirlerinden ve diğer toplumlardan etkilenerek eşsiz güzellikte eserler oluşturmuşlardır. Tabiattaki çiçekleri gözlemleyip, bilgi, ustalık, sabır ve yetenekleriyle birleştirip kitapların sayfalarına aktarmışlardır. Tarihte Emevî, Abbâsi, Selçuklu, Memlûk, İlhanlı, Celâyir, Timur, Türkmen, Osmanlı, Safevî ve Babürlü sanatkârlar eserleriyle kitap süsleme sanatlarında ekol olmuşlardır. Tezhip sanatımızın gelişmesinde tüm dünyayı etkileyen geniş coğrafi topraklara yayılmamız ve değişik kültürlerle etkileşim halinde bulunmamızın önemi büyüktür. Anadolu Selçukluları ve Beylikler, Fâtih, II. Bayezîd, Kanûnî, Duraklama, Barok- Rokoko ve Cumhuriyet dönemleri şeklinde gelişen tezhip sanatımızda en parlak dönem 16. yüzyıldır. Klâsik dönem diye adlandırdığımız Kanûnî Sultan Süleyman döneminde gerçeğine yakın üslûpta çizilen motifler görülmeye başlamıştır. 17. , 18. ve 19. yüzyıllarda tabiattaki görünüşleriyle benzer çiçekler kullanılmış ve bu akım günümüze kadar devam etmiştir.