İstanbul Kılıç Ali Paşa Camii Çinilerindeki Hatlar

Abstract

Klasik Osmanlı mimarîsinin mühim eserleri camilerimiz, iç mimarînin vazgeçilmez bir tezyînî unsuru durumundaki hat sanatının gelişim seyrinin takibi açısından önemli bir uygulama alanı olarak karşımıza çıkmaktadır. Osmanlı Cihan Devletinin siyasi olduğu kadar, kültürel anlamda da başkenti olarak bilinen İstanbul, fetih sonrası asırlarında birbirinden güzel mimarî eserlerin beşiği olmuştur. Bir medeniyeti yansıtan kültür hazineleri camilerimiz, en parlak dönemini Sinan yapılarıyla gerçektirmiştir. Bu çerçevede “İstanbul Kılıç Ali Paşa Camii Çinilerindeki Hatlar” tezimizin araştırma konusudur. İznik ürünü, sır altı tekniği çini panolardaki hatlar pencere alınlıklarında ve mihrap üstünde yer almaktadır. Kaptan-ı Derya Kılıç Ali Paşa tarafından Mimar Sinan’a yaptırılan (M.1580) söz konusu cami, Karahisâri üslûbunu benimseyen Hattat Yusuf Demircikulu’nun taşa ve çiniye aktarılan celî hatlarıyla bezenmiştir. Özellikle cami ana giriş kapısının üzerinde yer alan müsennâ kitâbe hat sanatının önemli istifleri arasına girmeyi başarmıştır. Araştırmada, özellikle çinilerdeki yazılar üzerinde durulmuştur. Mimarîde mekân ile metin ilişkisinin önemi ve yazıdaki motifler incelenmiştir. Caminin bânisi, mimarı ve hattatı hakkında ayrıca bilgiler verilmiş ve yazının mimarîdeki önemine ışık tutulması amaçlanmıştır.

Our mosques, which are important works of classical Ottoman architecture, appear as an important application area in terms of following the development process of calligraphy, which is an indispensable element of interior architecture. Known as the cultural as well as political capital of the Ottoman World State, Istanbul has been the cradle of beautiful architectural works in the centuries after the conquest. Our mosques, which are cultural treasures reflecting a civilization, realized their brightest period with Sinan structures. In this context, the calligraphies in the tiles of the Kılıç Ali Pasha Mosque in Istanbul are the research topic of our thesis. The the Iznik product and underglaze technique calligraphies on tile panels are located on the window pediments and above the altar. The mosque in question, which was built by the Architect Sinan (M.1580) by the order of Kaptan-ı Derya Kılıç Ali Pasha, is decked with the celi calligraphies of calligrapher Yusuf Demircikulu, who adopted the Karahisari style, transferred to stone and tiles. In particular, the musennâ inscription above the main entrance of the mosque has become one of the most significant collections of calligraphy. The thesis also discusses the interaction of Demircikulu writings with architecture. In the research, especially writings on the tiles were emphasized. The importance of the relationship between space and text in architecture and the motifs in the text are examined. Further information was given about the mosque's builder, architect and calligrapher, and it was aimed to shed light on the importance of writing in architecture.