Topkapı Sarayı'nın III. Avlusundaki Yapısal Dönüşümler

Abstract

Fetihle birlikte İstanbul, Osmanlı Devleti’nin yönetim merkezi ve hanedanın ikametgahı konumuna gelmiştir. Fatih Sultan Mehmed (1451-81) İstanbul’da öncelikle Eski Saray’ı ardından Yeni Saray’ı (Topkapı Sarayı) inşa etmiştir. Topkapı Sarayı, yüzyıllarca Osmanlı Devleti’nin yönetim merkezi ve hanedanın ikametgahı olarak kullanılmıştır. Tarihi Yarımada’nın İstanbul’a hâkim; Marmara Denizi, Boğaziçi ve Haliç’ten panoramalar veren bir noktasında inşa edilen saray, yüzyıllar boyunca sultanların tahta çıkışından sonra yaptığı onarım ve eklemeleriyle dönüşerek büyütülmüştür. Topkapı Sarayı’ndan taşınıldıktan sonra aidiet duygusu ile koruma ve değişimin devam etmesi, sarayın günümüze kadar gelmesini sağlamıştır. Sultanın ikamet ettiği ve içoğlanlarının eğitildiği yer olan Üçüncü Avlu’ya sarayın üçüncü kapısı olarak bilinen Babüssaade’den geçildikten sonra erişilir. Bugün Üçüncü Avlu’da; padişahın kullandığı mekanlar olan Arz Odası, Fatih Köşkü (Enderun Hazinesi), Has Oda (Hırka-i Saadet Dairesi), Ağalar Camii ve Hamam kalıntılarının yanı sıra Enderun’un içoğlanları ve hizmetlilerin kullandığı Seferli Koğuşu, Kilerli Koğuşu, Hazine Koğuşu, Has Oda Koğuşu, Akağalar Koğuşu, Enderun Mektebi, III. Ahmed Kütüphanesi ve Kuşhane bulunmaktadır. Çalışma kapsamında, Topkapı Sarayı’nın Üçüncü Avlusu’ndaki yapıların geçirdiği dönüşümler, Fetih öncesi Bizans Dönemi’nden başlanarak kronolojik sırayla günümüze kadar araştırılmıştır. Yazılı ve görsel kaynaklardan edinilen bilgiler doğrultusunda tespit edilerek sunulmuştur.

Istanbul became the administrative center of ottoman empire with the conquest of Istanbul. After the conquest, the Ottoman Dynasty started to live in Istanbul. Fatih Sultan Mehmed (1451-81) first built the Old Palace and then the New Palace (Topkapı Palace). Topkapı Palace was used as the administrative center of the Ottoman Empire and the residence of the dynasty for centuries. The palace was built on the part of the historical Peninsula overlooking the Marmara Sea, Bosphorus and Golden Horn. The palace was enlarged with the repairs and additions made by different sultans for centuries. After moving from Topkapı Palace, the protection and change of the palace continued until today and the Palace has reached its present appearance. The Third Courtyard, where the Sultan resides is accessed after passing through Babüssaade, known as the third gate of the palace. Today, there are Sultan's use of places, the Fatih Köşkü (Enderun Treasure), Has Oda, Ağalar Mosque and the ruins of the Bath in the third courtyard. There is also Seferli Koğuşu, Kilerli Koğuşu, Hazine Koğuşu, Has Oda Koğuşu, Akağalar Koğuşu, enderun’s rooms, III. Ahmed Library and Kuşhane were used by enderun's insiders and servants. Within the scope of the research, the transformations of the buildings in the Third Courtyard of Topkapı Palace starting from the Byzantine period before the conquest to the present in chronological order are presented by using written and visual sources.