Servet-i Fünûn Romanında Yokluğun Arkeolojisi

Abstract

Peyami Safa’nın mutlak olarak hiçbir şeyin var olduğuna inanmayan doktrin olarak tanımladığı nihilizm, Nietzsche’ye göre en yüksek değerlerin kendi kendini değersizleştirmesi, amaçların kaybolması ve niçin sorusunun cevapsız kalması, dünyayı olduğu gibi kabullenememe, dünyanın amaçtan, birlikten ve anlamdan yoksun olduğu gerçeğine içerleme durumudur. Dünyaya bir anlam vermeye, ona hayali bir bütünlük atfetmeye çalışarak dünyanın anlamsızlığına, kaosuna dayanabilmek için kaçışçı bir çözüm arayışıdır ve bu izlek Servet-i Fünûn Dönemi romanlarında kendini göstermektedir. Tezde Halid Ziya Uşaklıgil’in Mai ve Siyah, Aşk-ı Memnu, Kırık Hayatlar, Mehmed Rauf’un Eylül ve Ferdâ-yı Garâm ve Hüseyin Cahid’in Hayâl İçinde adlı romanlarında bu felsefenin tezahürü ortaya koyulacaktır.

Nihilism, which Peyami Safa defines as a doctrine that believes in absolutely nothing, is characterised by Nietzsche as the self-devaluation of the highest values, the loss of purpose, and the unanswered question of why, as well as the inability to accept the world as it is and the bitterness towards the fact that the world is devoid of purpose, unity, and meaning. It is a search for an escapist solution to cope with the meaninglessness and chaos of the world by attempting to give it a fictitious coherence, and this theme is evident in the novels of the Servet-i Fünûn period. In this thesis, the manifestation of this philosophy will be examined in Halid Ziya Uşaklıgil's Mai ve Siyah (The Blue and the Black), Aşk-ı Memnu (Forbidden Love), Kırık Hayatlar (Broken Lives), Mehmed Rauf's Eylül (September) and Ferdâ-yı Garâm (The Far Horizon), and Hüseyin Cahid's Hayâl İçinde (In a Dream).