Rize Çamlıhemşin İlçesi ‘‘Sarıoğlu Konağı’’ Restorasyon Önerisi

Abstract

Doğu Karadeniz Bölgesi, nitelikli yerel mimari örneklere sahiplik yapan bir bölgedir. Korunarak gelecek nesillere aktarılması gereken bu kültür varlıklarının birçoğu da Rize İli’nin Çamlıhemşin İlçesi’nde bulunmaktadır. Yöresel mimarinin yansıtıldığı konutlar, taş ve ahşap köprüler, kaleler, köy camileri ve serenderler bu yapılardandır. Çamlıhemşin İlçesi’nde, özellikle de yüksek kesimlerdeki köylerde mülk sahibi olan yerliler, büyük şehirlerde yaşadıklarından dolayı bölgeye genellikle yaz aylarında gelmektedirler. Bölgenin zorlu bir coğrafyada yer alması sebebiyle maddi olanaklar kısıtlı olup, yerli halk geçimini sağlamakta zorlanmaktadır. Aileler geçimlerini sağlayabilmek ve gerek sosyal gerek kültürel açıdan daha fazla olanaklardan faydalanabilmek için, büyük şehirlere göç etmişlerdir. Buna rağmen yöre halkı topraklarına sahip çıkmış, yaz aylarında gurbetten yine memleketlerine gelmişlerdir. Bu çalışmada, Çamlıhemşin İlçesi’nin Konaklar Mahallesi’nde bulunan Sarıoğlu Konağı incelenmiş, yapının mevcut durum tespiti yapılmış, özgün niteliklerini koruyarak gelecek kuşaklara aktarılması hedeflenmiştir. Bunun yanında Konaklar Mahallesi’nde bulunan diğer sivil mimarlık örnekleri de incelenerek; araziye yerleşimleri, plan tipolojileri, cephe organizasyonları, malzeme ve yapım teknikleri gibi konular detaylı olarak ele alınmıştır. Tez konusu olarak bu bölgenin tercih edilme sebebi; Çamlıhemşin İlçesi’nin ve Sarıoğlu Konağı’nın geleneksel dokusunun bozulmadan günümüze ulaşmış olmasıdır. Bölge halkı ve Konağın 5. Kuşak sahipleriyle görüşülerek tarihi süreçle ve köyle ilgili veriler temin edilmiştir. Sarıoğlu Konağı’nın yapımına 1870 yılında başlanmış olup, konak 1890 yılında tamamlanmıştır. Konak sahiplerinden alınan bilgilere göre; Rusya’dan gelen Ermeni ustalar ve köyün yerlilerinin çalışmalarıyla inşa edilen konak, göz dolma tekniğinin kullanıldığı nadide örneklerdendir. Özgün birçok detayı barındırması ve kültürel anlamda geçmişe ışık tutması açısından Sarıoğlu Konağı, yöresel mimaride önemli bir değere sahiptir. Konağın inşasının tamamlanmasının ardından gerek ailenin genişliği gerekse aile içi anlaşmazlıklar sebebiyle parsel sınırları içerisinde Sarıoğlu Ailesi’ne ait bir konak daha inşa edilmiştir. İlerleyen zamanlarda çıkan yangında ikinci konağın büyük bir kısmı yanmış olup, günümüzde harabe durumundadır. Parsel sınırlarında Sarıoğlu Ailesi’ne ait olan birer adet serender ve kovan evi de bulunmaktadır. Çalışma kapsamında; Sarıoğlu Konağı başta olmak üzere diğer tüm muhtelif yapılarda belgelenerek, özgünlükleri korunacak şekilde restorasyon önerisi getirilecek, böylelikle kültür mirası olan bu yapı gelecek nesillerin bilgisine sunulabilecektir. Bölgedeki diğer yapılarda da bu çalışmaların yapılmasına örnek olması amaçlanmaktadır.

The Eastern Black Sea Region is a region that has uniqe local architectural examples. Some of these cultural assets, which should be preserved and transferred to future generations, are located in Çamlıhemşin District of Rize Province. Residences reflecting the local architecture, stone and wooden bridges, castles, village mosques, and serenders (raised house like barn) are among these structures. Locals who own property in Çamlıhemşin District, especially in villages at higher elevations, usually come to the region during the summer months because they live in big cities. Due to the fact that the region is located in a difficult geography, and has limited financial opportunities, the local people have difficulty making their living. Families migrated to big cities in order to make a living and to benefit from more opportunities of a bigger city both socially and culturally. Despite this, the local people took care of their lands and came back to their hometowns from abroad in the summer months. In this study, Sarıoğlu Mansion in Konaklar District of Çamlıhemşin District was examined, the current situation of the building was determined, and it was aimed to transfer it to future generations by preserving its original qualities. In addition, other examples of civil architecture in the Konaklar Neighborhood were examined; Topics such as settlements on the land, plan typologies, frontage organizations, materials, and construction techniques are discussed in detail. The reason why this region is preferred as the thesis topic; The fact that the traditional texture of Çamlıhemşin District and Sarıoğlu Mansion has survived to the present day. Data about the historical process and the village were obtained by interviewing the people of the region and the 5th generational owners of the mansion. The construction of Sarıoğlu Mansion was started in 1870 and the mansion was completed in 1890. According to the information received from the owners; The mansion, which was built with the works of Armenian masters from Russia and the local craftsmen of the village, is one of the rare examples where the eye-stuffing technique is used. Sarıoğlu Mansion has an important value in local architecture in terms of many original details which are shedding light on the cultural past. After the construction of the mansion was completed, another mansion belonging to the Sarıoğlu Family was built within the boundaries of the parcel due to both the size of the family and the conflicts within the family. A large part of the second mansion was burned in the fire in in later period, and it is in ruins today. There is also a serender and a hive house belonging to the Sarıoğlu Family within the boundaries of the parcel. Scope of this study: All other buildings, especially Sarıoğlu Mansion, will be documented and a restoration proposal will be made in a way that preserves their originality, so that this building, which is a cultural heritage, can be presented to the knowledge of future generations. It is aimed to set an example for these works in other structures in the region.