Servet-i Fünûn Şairi Cenab Şahabeddin’in Geliştirdiği Mizah Felsefesi

Abstract

Modern Türk şiirinin en velut ve gözde şairlerinden olan Cenab Şahabeddin, hemen her türde eser vermiş ve yazdıklarıyla devrinde derin tesir ve izler bırakmıştır. Servet-i Fünûn mensubu şairler, yakın kaynaklardan beslenmiş olmakla birlikte, onun sanata ve şiire bakış tarzını benimsemişlerdir. Bizzat sebep olduğu polemiklerin hararetiyle Servet-i Fünûn mecmuası edebî ve estetik bir seviye kazanmış, ortak hassasiyetle eserlerin verilmesinde önemli rol oynamış, bu sebeple, nesil arkadaşları ve tenkitçiler tarafından devrin en sanatkâr ismi olarak tanımlanmıştır. Onun çoklarına meçhul kalan yönü, bıyık altından gülerek hayatın ve siyasetin yükünü hafifletme taktiğidir. Siyasi görüşleri sebebiyle bir kısım gencin ve yazar grubunun öfkesine muhatap olmuş, tartışmaların neticesi olarak üniversite hocalığından uzaklaştırılmış, şehit oğlu olmasının verdiği psikolojik tahrikle savaş aleyhtarlığı yapmış, Milli Mücadele devrinin bazı kalemlerince bu yüzden eleştirilmiş ve hatasını itiraf ettiği halde söz konusu davranışı dolayısıyla mazur görülmemiş ve bağışlanmamıştır. Buna rağmen, barış yanlısı söyleminden vazgeçmemiş, eleştiri ve baskılardan çıkış yolu olarak, mizacının da tabii istikameti şeklinde, mizah ve istihzayı seçmiştir. Kendisiyle alay edenlerin alayını, zekice bir strateji olarak kurduğu mizahıyla kırmaya çalışmıştır. Bu çalışmada amaç, onun, devrindeki sanatçıların hemen hiçbirinde görülmeyen, kendine özgü mizacının göstergesi olan mizah felsefesini, özgün ifadelerine başvurmak suretiyle tespit ederek değerlendirmeye tabi tutmaktır. Devrin basın ve yayın anlayışının bu ilkeler çerçevesinde yeniden yorumlanması da mümkündür.

Cenab Şahabeddin, one of the most prolific and popular poets of modern Turkish poetry, produced works of almost every genre and left a deep impression and trace on his era with his writings. Although the poets of Servet-i Fünûn were fed from close sources, they adopted his approach to art and poetry. With the heat of the polemics he caused, the Servet-i Fünûn magazine gained a literary and aesthetic level, he played an important role in the production of works with a common sensitivity, and for this reason, he was defined as the most artistic name of the period by his generation friends and critics. The aspect of him that remains unknown to many is his tactic of lightening the burden of life and politics by laughing under his mustache. Because of his political views, he was subjected to the anger of a group of young people and writers, he was dismissed from university professorship as a result of the discussions, he was against the war due to the psychological provocation of being the son of a martyr, he was criticized for this by some pens of the National Struggle era, and he was not excused or forgiven even though he admitted his behavior. Nevertheless, he did not give up his pro-peace rhetoric and chose humor and sarcasm as a way out of criticism and pressure, which was also the natural direction of his temperament. He tried to break the ridicule of those who made fun of him with his humor, which he established as a clever strategy. This study aims to examine his philosophy of humor, which was an indicator of his unique temperament, and which was not seen in almost any of the artists of his time, by referring to his original expressions. It is also possible to reinterpret the press and broadcasting understanding of the period within the framework of these principles.