İki Dil ve Kültür Arasında Bir İsim: Şemsettin Sami

Abstract

Arnavut kökenli olmasının yanı sıra Osmanlı Devleti’nin bir memuru olarak ömrünün büyük kısmını İstanbul’da geçiren Şemsettin Sami (1850-1904) yaşadığı dönem, yaptığı bilimsel çalışmalar ve faaliyetleri ile iki dil ve kültür sahasında önemli faaliyetlerde bulunmuştur. Büyük bir yazar olan Şemsettin Sami dil bilimci, oyun yazarı ve gazetecilik gibi çok yönlü entelektüel bir kimliğe sahiptir. Vefatının ardından yüz yirmi yıl geçmiş olmasına rağmen eserleri hâlâ önemini korumaktadır. Çalışmalarının büyüklüğü sayesinde hem Albanoloji hem de Türkoloji sahasındaki yazarların kendisine yakınlık duyduğu ve sahiplendiği bir bilim insanı olmuştur. Bununla beraber kendisi hakkında Arnavut akademisinde yapılan çalışmalarda çoğunlukla Arnavut diline ve kültürüne, Türk akademisinde ise Türk diline ve kültürüne yapmış olduğu katkılar üzerine odaklanılmıştır. Bu nedenle hakkında yapılan çalışmaların çoğunda faaliyetlerinin bir tarafı öne çıkarılırken bir tarafı ise genellikle ihmal edilmiştir. Bu büyük yazarın çalışmalarına bütüncül bakmak ve çalışmalarının ele alındığı dönemin tarihî, siyasi ve sosyolojik yapısını incelemek gerekmektedir. Bu itibarla makalede Şemsettin Sami’nin Arnavutça ve Türkçe çalışmalarına ve faaliyetlerine bütüncül olarak odaklanılmaya çalışılmıştır. Böylece Şemsettin Sami’nin Arnavut dili ve kültürü ile Türk dili ve kültürüne dair katkıları incelenmiştir.

Şemsettin Sami (1850-1904) was of Albanian origin and lived most of his life in Istanbul as a civil servant of the Ottoman Empire. He carried out important activities regarding two languages and cultures with his scientific studies during his lifetime. Şemsettin Sami, a great writer, has a versatile intellectual identity such as a linguist, playwright and journalist. Although one hundred twenty years have passed since his death in 1904, the value of his works remains significant. Thanks to the magnitude of his work, he became a scientist who both Albanology and Turkology writers felt closer and embraced. However, studies about him in the Albanian academy mostly focus on his contributions to the Albanian language and culture. In the Turkish academy, the focus is on his contributions to the Turkish language and culture. For this reason, most of the studies on him, one side of his activities is high lighted, while the other side is generally neglected. It is necessary to look at the works of this great writer in a holistic manner and to examine the historical, political and sociological structure of period in which his works are discussed. For this purpose, the study aims to focus on the Works and activities of Şemsettin Sami in Albanian and Turkish in a holistic manner. Thus, Şemsettin Sami’s contributions to both Albanian language and culture and Turkish language and culture were examined.