Ortaçağ Dilenci Keşiş ve Gezginci Derviş Topluluklarının Karşılaştırmalı Bir İncelemesi

Abstract

XII. asrın sonu ve XIII. asrın geneli itibariyle Avrupa’dan Hindistan’a kadar olan coğrafyada dini ve sosyal hayatta önemli değişimler meydana gelmiştir. Resmi dini otoriteler dışında keşiş ve dervişlerden oluşan topluluklar zuhur etmiş ve Ortaçağ dini hayatında önemli bir konuma yükselmişlerdir. Genel olarak tarihçiler bu tarz dini hareketleri yerel tarzda ele almışlardır. Örneğin, Ortaçağ Avrupa tarihçileri sadece Katolik dünyasındaki dilenci keşiş gruplarına odaklanırken, Ortaçağ İslam tarihçileri de çeşitli derviş toplulukları üzerinde durmuşlardır. Fakat Ortaçağ’da yaşanan dinsel dönüşüm daha genel bir perspektifle ve karşılaştırmalı bir şekilde incelemeyi gerektirmektedir. Dolayısıyla bu makalede Ortaçağ Avrupası’ndaki dilenci keşiş hareketleri ile İslam dünyasındaki gezginci derviş grupları karşılaştırmalı bir şekilde ele alınacak ve benzer yönleri vurgulanacaktır. Böylelikle yerel dinamiklerden ve dini sınırlardan ziyade Ortaçağ’da farklı coğrafyalarda benzer dini gelişmeler yaşandığı üzerinde durulacaktır.During the end of the twelfth and the thirteenth centuries, there have been important transformations in religious and social life throughout Europe, the Middle East, and India. Apart from official religious authorities, different religious communities including begging monks and wandering dervishes emerged and played important roles in medieval religious and social life. However, historians generally have dealt with this phenomenon locally. For example, while medieval European historians have focused on begging monks in the Catholic World, medieval Islamic historians have worked on dervish communities in the Middle East. Yet, we need to analyze the religious commonalities more broadly. Therefore, in this article, emphasizing common motives and shared trends, I will examine begging monks in Medieval Europe and wandering dervishes in the Islamic World in a comparative way. Thus, disregarding local dynamics and religious boundaries, I will highlight how religious transformations took place in Medieval Europe and the Islamic World in a similar vein.