Kur’an’da İnsanın İrâde Hürriyeti

Abstract

İnsanlık tarihi boyunca hiç eskimeyen, her an güncelliğini koruyan bazı konular vardır. Bunlardan biri de çalışmamızın konusunu teşkil eden “irade hürriyeti” meselesidir. Araştırmamız, Kur’an’a bütüncül bir bakış açısıyla yaklaşılarak konuyla ilgili âyetler çerçevesinde, insanda var olup olmadığı her zaman tartışma konusu olan irâde hürriyeti hususunda Kur’an’ın ne dediğinin detaylıca incelenmesini hedeflemektedir. Bundan dolayı tezimiz, klâsik ve modern tefsirler ile konu hakkında yapılmış çalışmalar özelinde irâde hürriyeti meselesini ele almaktadır. Konunun ana kavramı olan “irâde” ile birlikte onunla alakalı başta “meşîet” olmak üzere, diğer kavramların da incelendiği bu çalışma, aynı zamanda insan irâdesinin hayır ve şer alanındaki yansımaları ile nefis, şeytan ve dünya hayatı faktörlerinin insan irâdesine olumsuz açıdan etkilerini ele almaktadır. Meselenin tarihsel sürecinin yanı sıra irâde hürriyeti bağlamında insanın diğer hürriyet alanları ile bu bağlamda sahip olduğu sorumluluk, ilgili âyetler çerçevesinde izah edilmektedir. Çalışmanın neticesinde insanın, irâde hürriyetine sahip olduğu, eylemlerini de bu hür irâdesiyle bizzat kendisinin yaptığı anlaşılmıştır. Ayrıca irâdesini iyi ya da kötü istikâmette kullanmasının insanın elinde olduğu, bunun sonucunda da bütün yapıp ettiklerinden dolayı sorumluluğun kendisinde olduğu sonucuna varılmıştır.

There are some issues that have never become obsolete throughout the history of humanity and that remain up-to-date at any moment. One of them is the issue of “freedom of will”, which is the subject of our study. Our research aims to approach the Quran from a holistic point of view and examine in detail what the Quran says about the freedom of will, which is always a matter of debate whether it exists in man or not, within the framework of the relevant verses. Therefore, our thesis deals with the issue of freedom of will in the context of classical and modern exegesis and studies on the subject. This study, which examines the main concept of the subject, “will”, along with other concepts related to it, especially “meshiet”, also deals with the negative effects of the human will on the human will, the manifestations of the human will in the field of charity and evil, as well as the factors of the soul, the devil and worldly life. In addition to the historical process of the issue, the responsibility that a person has in this context with other areas of freedom in the context of the freedom of will is explained within the framework of the relevant verses. As a result of the study, it has been understood that a person has freedom of will, even if it is limited, and that he personally does his actions with this free will. In addition, it has been concluded that it is in the hands of a person to use his will for good or for evil, and as a result, he is responsible for all his actions.