Erken Osmanlı Dönemi Milet İşi Seramik Tabakların İncelenmesi

Abstract

Yüzyıllar boyunca yapılan sanatlar bize miras olarak kalmış, geçmişten günümüze ışık tutmuştur. Eski medeniyetlerin sanatları onların kültürlerinin ifadesidir diyebiliriz. Bu sanatlar içinde, önemli bir yere sahip olan çini ve seramik sanatı, her alanda kullanılmış, günümüze kadar değerini yitirmemiştir. Yapılan arkeolojik kazılarda, Erken Osmanlı döneminde, günlük kullanım eşyası olarak yararlanılan kap kacakların, ilk olarak bulundukları kazı yeri olan “Milet” bölgesinde tespit edildiği bilinmektedir. Kırmızı çamurlu ve beyaz astarlı olan Milet işi seramiklerinde, kobalt mavi, turkuaz, mangan moru, yeşil ve siyah gibi renkler kullanılmış olup, desenleri geometrik çizgiler, bitkisel motifler ve hayvan figürlerinin kullanıldığı bir halk sanatıdır. 14. ve 15. yy. da yoğun olarak üretilen bu seramiklerin, mimari yapılarda kullanılması dikkat çekici olmakla birlikte, özellikle daha çok İç Anadolu bölgesindeki dinî yapılarda kullanıldıkları tespit edilmiştir. Ankara’da altı, Karaman’da iki cami mihrabına uygulandığı görülmüştür. Yapılan bu çalışmada, arkeolojik kazılar sonucu ortaya çıkarılan ve mimarîde kullanılan seramik tabakların, renk, kompozisyon, altyapı, tasarım ve kullanım alanları açısından ele alınmış ve uygulamaları yapılmıştır. Birçok müzede, tarihi eser konumunda bulunan ve cami mihraplarında mimari unsur olarak kullanılan, Milet işi seramik kâseler ve tabaklar, günümüze kadar gelmiş, bu bağlamda araştırma konusu olarak çalışılmıştır. Çeşitli alanlarda kullanılan, bu seramik kâse ve tabaklardan tespit edilenler tek tek incelenmiş ve analiz edilmiştir. 14. ve 15. yy. da ortaya çıkan bu seramikler gelecek devrin sanatına temel olduğunun göstergesidir.

Artworks crafted over the centuries constitute our common heritage, shining a light from the past to the present. These works can be viewed as manifestations of the cultural expressions of ancient civilizations. Among these, pottery and ceramic tile-making hold a prominent position, being widely utilized across various domains and maintaining their value through to contemporary times. Household pottery items from the early Ottoman period were first discovered in archaeological excavations in the area of Miletus. These ceramics, known as Miletus or Milet ware, are characterized by their red clay and white slip and are distinguished by their use of colors such as cobalt blue, turquoise, manganese purple, green, and black. The decorative patterns include geometric lines, botanical motifs, and animal figures, exemplifying a traditional folkloric style. These ceramics, predominantly produced during the 14th and 15th centuries, are particularly noted for their incorporation into architectural features, with a significant prevalence in the religious buildings of Central Anatolia, as evidenced by their application in mihrabs of six mosques in Ankara and two mosques in Karaman. This study comprehensively analyzes Miletus ware ceramic plates unearthed in archaeological excavations and ceramic tiles used in architecture, addressing aspects such as color, composition, substrate, design, and utility. Preserved as historical artifacts in many museums and utilized as architectural features in mosque mihrabs, Miletus-style ceramic bowls and plates constitute the subject of this study. Each catalogued piece has been meticulously examined and analyzed. The emergence of these ceramics in the 14th and 15th centuries signifies their foundational impact on subsequent artistic eras.