Râvi Kimlik Problemi Olarak Cem-Tefrîk

Abstract

Râviler, hadislerin sonraki nesillere intikali için emek sarfeden, bir mekanizmanın parçaları edasıyla hareket ederek silsile halinde bilgiyi muhafaza eden kimselerdir. Rical ilmi ise râvilere ait her türlü bilgiyi karışıklıktan koruyarak, hadislerin gelecek nesillere kimler aracılığıyla ulaştığını tespit ederek güvenceye alan disiplindir. Râvilere ait isim, künye, lakap ve nisbe gibi kimlik bilgilerinde yaşanan bazı problemler ise rical ilminin işlerliğine engel olmaktadır. Bu problemlerden biri aynı râvinin farklı kişiler zannedilmesi veya farklı râvilerin aynı kişi zannedilmesi anlamındaki cem-tefrîktir. Bu çalışmada râvi kimlik bilgileriyle alakalı olan cem-tefrîk problemi sistemleştirilmeye çalışılmıştır. Öncelikle râvi kimliğinin neden gerekli olduğu, sahabe, tabiîn ve etbâu’t-tabiîn dönemlerinde hangi aşamalardan geçerek kitaplaştığı incelenmiştir. Ardından râvi kimliğini oluşturan isim, künye, lakap, nisbe ve tabaka/vefat bilgilerinin nasıl ortaya çıktığı, şahısların ayırt edilmesindeki rolü ve özellikle rical ilmi açısından hangi fonksiyonu icra ettiği sorgulanmıştır. Râvi kimliğine ait bilgilerin temeli oluşturulduktan sonra cem-tefrîkin ne olduğu, nasıl bir süreçten geçerek meydana geldiği üzerinde durulmuştur. Gerçekleşmesine etki eden sebepler detaylıca incelenmek suretiyle problemin esas kaynağı aranmaya çalışılmıştır. Ardından bu tür bir probleme çözüm olacak hususlar belirlenerek örnekler üstünde uygulanmıştır. Özellikle cem-tefrîke dair veriler işlenirken her zaman örnekler üzerinden gidilerek konunun karakterize edilmesi hedeflenmiştir. Ayrıca cem-tefrîkin bulunabileceği birçok kaynak olduğu, ancak bunlar içerisinde hususî anlamda literatürü oluşturan dört eser olduğu beyan edilmiş ve kronolojik olarak tanıtılmıştır. Son olarak cem-tefrîkin diğer alanlara temas eden yönleri irdelenmiştir. Evvela hadis usûlü içerisindeki konumu tartışılmış, ardından cem-tefrîk konu olan veya sebep olan râvi/muhaddis, cerh-ta’dil kapsamında değerlendirilmiş ve nihayetinde oryantalistik çalışmaların cem-tefrîki değerlendirmeleri ve örneklendirmeleri incelenmiştir.

Narrators are those who strive for the transmission of hadiths to the next generations and preserve knowledge in sequences by acting as parts of a mechanism. Rijal science, on the other hand, is the discipline that protects all kinds of information belonging to the narrators from confusion and determines through whom the hadiths reach future generations. Some problems experienced in the identity information such as names, imprints, nicknames and imprints of the Narrators prevent the functioning of the rijal science. One of these problems is cem - tafrīq, which means that the same narrator is thought to be different people or that different narrators are thought to be the same person. In this study, the cem - tafrīq problem related to narrator credentials was addressed by systematizing. First of all, it was examined why the identity of the narrator was necessary and the stages through which it was published in the periods of the Companions, Tâbiîn and Atbau’t-Tâbiîn. Then, it was questioned how the name, imprint, nickname and stratum/death information constituting the identity of the narrator emerged, its role in the separation of individuals and what function it performed, especially in terms of rijal science. After the foundation of the information about the narrator identity was established, it was emphasized what cem - tafrīq was and what kind of process it went through. The main source of the problem was tried to be determined by examining the reasons affecting its realization in detail. Then, the issues that will be the solution to such a problem are determined and applied on the examples. In particular, when processing the data on cem - tafrīq, it is always aimed to characterize the subject by going through examples. In addition, there are many sources where the cem - tafrıq can be found, but within these there are four works that make up the literature in a special sense and introduced chronologically. In the last part, the aspects of cem - tafrīq that touch other areas are examined. First, its position in the hadith methodology was discussed, then the narrator, which was made or performed in cem - tafrıq, was evaluated within the scope of Carh-Ta’dil, and finally the view of Orientalist studies on cem - tafrīq was examined.